Stop nękaniu biznesu

Warto zauważyć, że podobne projekty ustaw mające na celu powstrzymanie „maski-show” i ostateczne rozwiązanie problemu nadmiernej presji na biznes, przeszukań z udziałem uzbrojonych ludzi i nieuzasadnionego zajęcia sprzętu komputerowego są przyjmowane na Ukrainie niemal co roku. To już praktycznie piąta próba, jeśli przypomnimy sobie projekty ustaw z 2017, 2018, 2019 i 2020 roku. Jednak żadna z nich nie ochroniła biznesu. A sprawa MacPaw wyraźnie to ilustruje.

Obecnie wydaje się, że Ukraina oferuje skuteczny krok w celu ochrony sektora technologicznego przed nieuzasadnioną ingerencją organów ścigania, przy jednoczesnym zrównoważeniu interesów śledztwa. Najważniejszą zmianą jest zakazanie organom ścigania zajmowania sprzętu firmowego podczas przeszukań.

Zastępca szefa Ministerstwa Transformacji Cyfrowej Oleksandr Borniakov wyjaśnia: „Dla nas ważne jest, aby branża IT pracowała stabilnie i utrzymywała front gospodarczy. Ale wszelkie zmiany muszą brać pod uwagę, że naruszenia są możliwe, a państwo musi mieć dźwignie wpływu na osoby naruszające prawo. Ten projekt ustawy to wszystko równoważy”.

O jakich więc zmianach mówimy?

• Zakaz zajmowania sprzętu bez nakazu sądu.
• Jeśli sprzęt zostanie zajęty, właściciel ma prawo skopiować z niego informacje.
• Prawnicy i właściciele mienia mają prawo do filmowania przeszukania.
• Śledczy musi udowodnić przed sądem, że sprzęt lub urządzenie elektroniczne jest dowodem przestępstwa.
• Po upływie 60 dni od daty zajęcia mienia osoby trzeciej, prokurator musi udowodnić potrzebę jego przedłużenia.
• Prokurator musi uchylić zajęcie mienia jednocześnie z postanowieniem śledczego o zakończeniu postępowania karnego.

„W projekcie ustawy uwzględniliśmy doświadczenia z trzyletnich prac parlamentarnej komisji specjalnej ds. ochrony przedsiębiorców. Odpowiada on na główne naruszenia i nadużycia organów ścigania podczas przeszukań prywatnych firm.

Czas skończyć z «maski-show», kiedy służby bezpieczeństwa włamują się do firmy, konfiskują cały sprzęt i paraliżują działalność przedsiębiorstwa. Projekt ustawy nr 9211 ma na celu całkowite wyeliminowanie tych naruszeń. Biznes od dawna czekał na te zmiany» – powiedziała Galyna Janczenko, jedna z autorek dokumentu, zastępca przewodniczącego frakcji Sługa Ludu.

Co w praktyce oznaczają poszczególne zapisy projektu ustawy?

Przede wszystkim, wyraźnie rozróżniono pojęcia informacji elektronicznej zawartej na komputerach i samego sprzętu. Jeśli w trakcie przeszukania śledczy uzna, że sprzęt zawiera informacje ważne dla śledztwa, ma obowiązek zarekwirować dane, a nie sprzęt. Czyli skopiować informację z komputerów.

Do zajęcia komputerów i innego sprzętu potrzebny będzie osobny nakaz sądowy, w którym śledczy musi uzasadnić, dlaczego sprzęt jest mu potrzebny. Jest to kluczowa zmiana.

Jeśli śledczy jest w stanie uzasadnić, że sprzęt jest narzędziem przestępstwa i sąd zezwoli na jego zajęcie, śledczy musi pozwolić właścicielom na skopiowanie z niego informacji.

Ważną nowością jest to, że właściciel i jego prawnicy będą mogli nagrać proces przeszukania na wideo, co zapobiegnie spekulacjom śledczych.

Prokurator musi anulować zajęcie mienia w tym samym czasie, kiedy śledczy wydaje decyzję o zamknięciu postępowania karnego. Jeśli tak się nie stanie, właściciel może złożyć zażalenie na działania prokuratora.

Środowisko biznesowe jest bardzo zainteresowane zaprzestaniem zamykania działalności gospodarczej, gdy przychodzą organy podatkowe, Służba Bezpieczeństwa Ukrainy lub lokalni inspektorzy na poziomie regionalnym lub miejskim i zakłócają normalne funkcjonowanie biznesu.

Każdy działający biznes trzyma dziś front gospodarczy, dając Ukraińcom miejsca pracy. Państwo musi po prostu dołożyć starań, aby prawa biznesu nie były naruszane i aby dochodzenia, jeśli są konieczne, nie zatrzymywały pracy przedsiębiorstw i były prowadzone w cywilizowanych ramach. Potrzebujemy organów ścigania, aby wreszcie położyć kres haniebnym występom “maski-show”, które paraliżują przedsiębiorstwa. Bez względu na to, czy jest duże czy małe.

Wiktoria Czyrwa
Photo by Scott Graham on Unsplash