5 kwietnia 2024 r. Kijów omówił reformę polityki mieszkaniowej i główne założenia projektu ustawy “O podstawowych zasadach polityki mieszkaniowej”. W prace nad dokumentem zaangażowano ekspertów z organizacji międzynarodowych oraz przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego. Czy polityka mieszkaniowa będzie przejrzysta, odpowiedzialna i zrozumiała dla Ukraińców, zwłaszcza tych, którzy stracili swoje domy w wyniku wojny?
Propozycje wywołała ożywioną debatę. Z jednej strony w kraju trwa wojna, więc ważne jest, aby znaleźć przynajmniej trochę mieszkań dla ludzi, którzy nie mają, dokąd pójść. Z drugiej strony, jeśli zamierzamy wydawać pieniądze na odbudowę, powinniśmy robić to w taki sposób, aby nowe mieszkania pozwoliły ludziom zaoszczędzić na usługach komunalnych, a państwu zaoszczędzić na energii. Ponadto Ukraina przygotowuje się do przystąpienia do Unii Europejskiej i dlatego jest zobowiązana do odbudowy zgodnie z europejskimi standardami, w tym do zmniejszenia energochłonności budynków.
Według Eike Meyera, dyrektora projektu „Wsparcie Krajowego Funduszu Efektywności Energetycznej i Programu Reform Środowiskowych w Ukrainie”,
głównym wyzwaniem jest nie tylko odbudowa i naprawa, ale także przebudowa budynków zgodnie z nowymi, wyższymi standardami, zgodnie z systemem build back better. To znaczy, odbudować lepiej niż wcześniej.
Rząd już zaczął mówić o potrzebie realizacji prawa do mieszkania dla osób w trudnym położeniu. Ale czy nie przerodzi się to w coś na kształt „chruszczowek”, malutkich mieszkań, w których ciężko mieszkać. Owszem, radzieccy przywódcy zapewniali, że ludzie tam muszą „przetrwać”, dopóki władza nie wybuduje dla nich normalnych mieszkań. Jednak tego nigdy nie doczekaliśmy się, a takie budowy kontynuowano aż do początku lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku.
„Chruszczowki” od dawna są memem. Posiadają one szereg wyłącznie radzieckich cech: brak wind, niskie sufity, słaba izolacja akustyczna i termiczna. Do tego możemy dodać niewielki rozmiar mieszkania i niewygodny układ. Na klatkach schodowych jest tak mało miejsca, że trumnę ze zmarłym ledwo można wynieść z mieszkania. Nawet podczas obecnej wojny tysiące rodzin mieszkają w tak małych mieszkaniach i od dziesięcioleci czekają na swoją kolej, aby uzyskać przyzwoite warunki mieszkaniowe.
Minister Infrastruktury Oleksandr Kubrakow przyznaje, że obecne ukraińskie ustawodawstwo nadal opiera się na zasadach i praktykach z czasów komunizmu. „Brak przejrzystości w przydzielaniu mieszkań, beznadziejne listy oczekujących na mieszkania i złe zarządzanie mieszkalnictwem – wszystko to należy pozostawić w przeszłości” – powiedział Kubrakow.
Jak powinno wyglądać nowoczesne budownictwo mieszkaniowe na Ukrainie? To kolejny temat do dyskusji. Być może mówimy o panoramicznych oknach? Są piękne, a nawet eleganckie, ale niezbyt wygodne podczas nalotów. Ktoś sugeruje wieżowce, ale w „luksusowych” kompleksach mieszkaniowych zyskała popularność inna koncepcja – budynki nie wyższe niż cztery piętra. Mieszkańcy proszą o budowę parkingów w każdym budynku, ponieważ po szóstej wieczorem nie mają, gdzie zaparkować swoich samochodów. Eksperci mają na ten temat własne zdanie: większość budynków wybudowanych w ciągu ostatnich 20 lat nie posiada parkingów. Przecież to nie powód do ich zburzenia?
Krótko mówiąc, nawet na etapie dyskusji o reformie jest więcej pytań niż odpowiedzi. Olena Shulyak, przewodnicząca Komisji Rady Najwyższej ds. Organizacji Władzy Państwowej, Samorządu Lokalnego, Rozwoju Regionalnego i Urbanistyki, podkreśla, że obecnie zadaniem jest i będzie odbudowa zniszczonych i uszkodzonych budynków mieszkalnych. Równolegle powstanie nowa polityka mieszkaniowa. Podkreśliła, że projekt ustawy będzie oparty na zasadach określonych w dokumentach międzynarodowych.
Wśród głównych zasad reformy znajduje się zapewnienie mieszkania tym, którzy nie są w stanie go kupić samodzielnie, oraz rezygnacja z praktyki prywatyzacji mieszkań otrzymanych od państwa, w tym służbowych. Proponuje się wykorzystanie nowoczesnych europejskich mechanizmów tworzenia i zarządzania funduszem mieszkaniowym. W szczególności rozważana jest możliwość społecznej dzierżawy mieszkania, którą finansować będzie państwo, a obywatel będzie miał prawo do jego wykupu, oraz dzierżawy, którą będzie opłacał obywatel, ale środki z niej będą kierowane do funduszu budowy nowego mieszkania dla niego.
Anna Jurczenko, wiceminister infrastruktury ds. integracji europejskiej, zauważyła, że strategia mieszkaniowa określi główne priorytety mieszkaniowe, polityki, programy, harmonogramy i proces wdrażania dla całego sektora na 5-7 lat.
„Będzie to pierwsza strategia mieszkaniowa dla Ukrainy, biorąc pod uwagę ogromne potrzeby. Będzie ona miała kluczowe znaczenie, biorąc pod uwagę poziom zniszczenia budynków mieszkalnych i liczbę przesiedleńców wewnętrznych. Będzie ona szła w parze z procesem integracji europejskiej” – podkreśliła.
Rząd, społeczeństwo i partnerzy międzynarodowi są zjednoczeni w przekonaniu, że Ukraina potrzebuje teraz dostępu do formatów mieszkaniowych, które zaspokoją jej obecne i przyszłe potrzeby. Zarówno w celu obrony kraju, jak i odbudowy każdej społeczności.
Wiktoria Czyrwa
Photo by Brandon Griggs on Unsplash