10 marca 2023. Ukraina rozpoczyna reformę sektora mieszkaniowego i usług komunalnych, która może spowodować wzrost taryf za prąd i wodę. Ukraińcy nie są z tego zadowoleni, ale rząd przedstawia swoje racje.
Szczegóły reformy ogłosił w zeszłym roku Rostysław Szurma, zastępca szefa Biura Prezydenta. Proponowane są zmiany w systemie subsydiów, wprowadzenie zachęt do zwiększenia produkcji energii elektrycznej i produkcji gazu, monetyzacja subsydiów itp.
Władze deklarują, że zależy im na tym, aby wypłacalni obywatele płacili za usługi komunalne po uczciwych stawkach rynkowych, natomiast państwo powinno zadbać o tych, którzy potrzebują pomocy.
Kilka tygodni temu Gabinet Ministrów ogłosił prace nad programem stabilizacji rynku usług komunalnych. Program ten zakłada między innymi podwyżkę taryf dla gospodarstw domowych, choć nastąpi to po sezonie grzewczym, bliżej kwietnia.
Na razie nie ma planów podniesienia taryf dla ciepła. Obowiązuje moratorium na podnoszenie taryf na gaz i ciepło, przewidziane w ustawie „O osobliwościach regulacji stosunków na rynku gazu ziemnego i w sektorze zaopatrzenia w ciepło w okresie stanu wojennego oraz o późniejszym przywróceniu ich funkcjonowania” (nr 2479-IX).
Nie istnieją jednak żadne ograniczenia prawne dotyczące podnoszenia taryf za energię elektryczną i dostawę zimnej wody.
Narodowa Komisja ds. Regulacji Sektora Energetycznego i Usług Komunalnych przypomina, że taryfy na energię elektryczną nie były weryfikowane od 2017 roku i są ekonomicznie nieuzasadnione. Jeśli zostaną podniesione, dochody z rachunków za media staną się jednym z głównych źródeł odbudowy infrastruktury energetycznej zniszczonej przez wrogi ostrzał.
Zdaniem przewodniczącego Komisji Kostyantyna Ushchapovskiego, aby przeprowadzić podwyżki taryf w sposób zrównoważony i nie stracić zaufania ludności, konieczne jest zapewnienie otwartości i przejrzystości przeglądu taryf. Trzeba też uwzględnieć potrzeby tych konsumentów, którzy najbardziej ucierpieli z powodu skutków wojny.
Rząd podkreśla, że międzynarodowi partnerzy, w tym MFW, również nalegają na podniesienie taryf. Rządy innych krajów są gotowe nadal pomagać Ukrainie kosztem własnych podatników, ale chcą widzieć, że ukraiński rząd podejmuje również wysiłki w celu zabezpieczenia dochodów budżetowych.
Jak więc i o ile zostaną podniesione taryfy? Obecnie cena rynkowa energii elektrycznej wynosi 5-6 UAH za 1 kWh, w zależności od regionu. Nie chodzi o to, że cena energii elektrycznej zostanie podniesiona od razu do poziomu rynkowego. Grupa robocza składająca się z przedstawicieli Ministerstwa Energii, Ministerstwa Polityki Społecznej oraz Narodowej Komisji ds. Regulacji Sektora Energetycznego i Usług Komunalnych rozważa obecnie różne opcje rewizji taryf. Jak dotąd nie ogłoszono ostatecznych opcji, ale rozważany jest wariant, w ramach którego nie zostaną podniesione taryfy dla wrażliwych grup ludności – kategorie te ma określić Ministerstwo Polityki Społecznej. Różnica w cenie będzie rekompensowana przez rządowe dopłaty, które – zdaniem grupy – powinny być spieniężone.
Inną koncepcją jest zdefiniowanie tzw. konsumenta społecznego poprzez wielkość konsumpcji. Innymi słowy, jeśli osoba zużywa mniej niż 100 kW miesięcznie, obowiązuje specjalna taryfa „socjalna”, a jeśli więcej – płaci za taryfą rynkową.
Rząd obiecuje, że wzrost taryf będzie stopniowy. Ukraińcy przechodzili już przez to w 2015 roku, kiedy ceny energii elektrycznej były podnoszone w 4 etapach.
Kolejną kwestią jest wzrost taryf za dostawę wody. Narodowa Komisja ds. Regulacji Sektora Energetycznego i Usług Komunalnych poinformowała, że w tym miesiącu planuje przeprowadzić otwarte przesłuchania w sprawie podniesienia taryf za scentralizowane zaopatrzenie w wodę i kanalizację. Jest to kwestia kontrowersyjna: przed nowym rokiem komisja zatwierdziła wzrost taryf za dostawę wody o 10-30 proc. w zależności od regionu na najbliższe sześć miesięcy. Według Komisji podwyżka była uzasadniona wyższymi wolumenami sprzedaży, kosztami pracy, zwiększoną amortyzacją i wyższymi cenami energii elektrycznej. Decyzja została jednak kilka dni później anulowana, a projekt uchwały odesłany do korekty.
Ukraińskie przedsiębiorstwa wodociągowe nalegają na podniesienie taryfy, ponieważ w ostatnich miesiącach wzrosły ceny chemikaliów do uzdatniania wody, a koszty energii elektrycznej wzrosły o prawie 50 procent. W niektórych regionach koszt dostawy wody wzrósł już o 20 proc., a wzrost ten może wkrótce dotknąć cały kraj.
Wiktoria Chyrwa
Photo by Patrick Perkins on Unsplash