29 listopada 2023. Blokada granicy polsko-ukraińskiej oznacza straty w eksporcie polskich towarów do Ukrainy w wysokości 13,4 mln USD za każdy dzień przestoju pojazdów. W przypadku eksportu towarów z innych krajów, który odbywa się przez Polskę, ta kwota przekracza 22,5 mln USD dziennie – poinformował Sergii Derkacz, Wiceminister ds. Rozwoju Hromad, Terytoriów i Infrastruktury Ukrainy podczas wspólnego posiedzenia Rady ds. Zagranicznej Działalności Gospodarczej przy Izbie Przemysłowo-Handlowej Ukrainy i Koalicji Biznesu dla Wspólnej Granicy (dalej – Koalicji).
Wiceminister Derkacz, który połączył się z uczestnikami z Brukseli ogłosił, iż w wyniku uzgodnień pomiędzy Komisją Europejską, stroną ukraińską i stroną polską została przygotowana lista propozycji, która w dniu dzisiejszym zostanie przedstawiona protestującym.
W czasie spotkania został zaprezentowany raport analityczny dot. handlu i przewozów drogowych między Polską i Ukrainą, opracowany przez Stowarzyszenie Eksporterów i Importerów ZDG przy wsparciu Koalicji. „Łańcuch strat i szkód podczas blokady granicy nie ogranicza się do przewoźników drogowych i dotyczy również eksporterów i importerów, a nawet produkcji, sprzedaży i dystrybucji towarów” – oceniają autorzy raportu. Poza bezpośrednimi stratami z eksportu, w raporcie zwrócono również uwagę na pośrednictwo Polski w eksporcie ukraińskich towarów do Polski z dalszym eksportem do innych krajów.
W 2022 r. drogą lądową do RP wwieziono towary z Ukrainy o łącznej wartości 3,15 mld USD, z czego w Polsce pozostało mniej niż 25 proc., a większość została wyeksportowana do innych krajów z marżą od 5 do 40 proc. w zależności od warunków transakcji handlowych. Natomiast z terytorium Polski do Ukrainy importowano towary o wartości 8,1 mld USD, z czego towary pochodzące z innych krajów stanowiły równowartość 4,15 mld, z uwzględnieniem zysku strony polskiej. W tym roku obroty handlowe pomiędzy Polską a Ukrainą są jeszcze wyższe. W przypadku utraty przez Polskę statusu hubu transportowego w wyniku blokady granicy, utraci ona ten dochód.
Ważnym postulatem, który padł w czasie posiedzenia, było uniezależnienie się Ukrainy od polskiego korytarza transportowego. W latach 2014-2023 po agresji rosyjskiej Polska stała się hubem dla ukraińskiego biznesu, umacniając swoją pozycję po lutym 2023 r. Oprócz korzyści ekonomicznych powoduje to znaczne uzależnienie ukraińskiego biznesu od zachowania strony polskiej, na co zwracali uwagę uczestnicy spotkania. „Polska jako państwo, które nie jest w stanie zapewnić drożności zewnętrznej granicy Unii Europejskiej, traci międzynarodową wiarygodność. To uderza we wszystkich polskich przedsiębiorców, którzy już dzisiaj przygotowują do udziału w projekcie odbudowy Ukrainy!” – powiedział podczas posiedzenia Prezes PUIG Jacek Piechota.
Analiza sytuacji na granicy polsko-ukraińskiej pokazała, że państwo nie zawsze dysponuje wystarczającymi narzędziami i uprawnieniami dla ochrony biznesu, szczególnie w sytuacji kiedy w roli elementu prowokującego występuje biznes w innym państwie. W związku z tym rozwiązanie kwestii zamknięcia granic powinno opierać się na zacieśnieniu współpracy pomiędzy wszystkimi graczami przepływu towarów, również zagranicznymi, które podnoszą straty w wyniku blokady. Komitet ds. Prawnych Polsko-Ukraińskiej Izby Gospodarczej w stanowisku Izby dot. sytuacji na granicy również proponuje firmom zorganizować się w stowarzyszenie, by wspólnie bronić swoich praw.
Wśród innych narzędzi do zakończenia blokady i przeciwdziałania zaistnieniu podobnych sytuacji w przyszłości autorzy raportu proponują:
- przeprowadzenie oceny działań Polski w kontekście międzynarodowych porozumień WTO, umowy stowarzyszeniowej UE-Ukraina oraz prawa unijnego;
- analizę powiązań z Rosją organizatorów blokady;
- tworzenie bazy dowodowej;
- ostrzeżenie dla uczestników blokady;
- pociągnięcie do odpowiedzialności w Ukrainie i innych państwach powodujących straty bezpośrednich wykonawców zablokowania przejść granicznych;
- uniezależnienie od polskiego korytarza transportowego – nowa koncepcja transportowa;
- ochrona dotkniętych firm przed ryzykiem podatkowym i walutowym;
- zapobieganie wzmożonemu popytowi i zawyżaniu cen na niektóre importowane towary.
Celem spotkania było przedstawienie sytuacji na granicy polsko-ukraińskiej oraz wypracowanie stanowiska biznesu w sprawie przeciwdziałania blokowaniu przejść. Jak zaznaczali członkowie Koalicji, konkurencja między naszymi krajami będzie się pogłębiać i to normalny mechanizm rynkowy. Ważne jest globalne spojrzenie na sytuację i podejmowanie działań zmierzającej do współpracy w celu przygotowania się do nowych wyzwań po obu stronach granicy.
Polsko-Ukraińska Izba Gospodarcza przystąpiła do Koalicji Biznesu dla Wspólnej Granicy, stając się na dzisiaj jedynym przedstawicielem polskich przedsiębiorców w tej Koalicji.
Tetiana Gomon
Photo by Wolfgang Hasselmann on Unsplash