21 marca 2023. Rząd zatwierdził Strategię Rozwoju Parków Przemysłowych do 2030 roku. W ciągu najbliższych trzech lat rząd pomoże zbudować infrastrukturę dla 25 parków przemysłowych.
„Strategia ma na celu stworzenie jasnej mapy drogowej dla rozwoju parków przemysłowych i wsparcie wzrostu gospodarczego kraju poprzez zapewnienie korzystnego środowiska dla biznesu” – powiedziała Julia Swirydenko, pierwsza wicepremier i minister gospodarki Ukrainy.
Na ile przyjęta strategia jest istotna dla Ukrainy w czasie stanu wojennego? Większość analityków jest przekonana, że parki przemysłowe należy uruchamiać, nie czekając na wygranie wojny.
Po pierwsze, parki przemysłowe stwarzają korzystne warunki do relokacji przedsiębiorstw przemysłowych. To realny bodziec do przyspieszenia odbudowy gospodarczej po zwycięstwie.
Po drugie, nowe zachęty podatkowe są ukierunkowane na produkcję krajową i miejsca pracy, które są potrzebne Ukraińcom właśnie teraz gdy duża liczba wewnętrznych przesiedleńców pozostaje bez pracy.
I po trzecie, parki przemysłowe staną się wygodnym narzędziem rozwoju przemysłowego na terenach dotkniętych wojną.
Są przykłady takiej udanej działalności w Ukrainie, ale można je policzyć na palcach jednej ręki. To Park Przemysłowy Biała Cerkiew (obwód kijowski), Winnicki Park Przemysłowy, Park Przemysłowy Salomonowo (obwód zakarpacki), Korostenski Park Przemysłowy (obwód żytomierski).
Park Winnicki jest liderem. W latach 2019-2021 prywatni inwestorzy zrealizowali w obwodzie winnickim 252 projekty inwestycyjne o wartości ponad 7 mld UAH.
Burmistrz Serhii Morgunov dzieli się swoim doświadczeniem: „Park przemysłowy to nie tylko budowa zakładu. To stworzenie ekosystemu, który sprawi, że w danej społeczności będzie się wygodnie żyło. Podnosi to jakość usług, jakość edukacji, szkoleń, opieki zdrowotnej, rekreacji, kultury i sportu”.
Niestety, większość parków nie działa zgodnie z założeniami. Rząd przyznaje, że strategia została opracowana, ale do jej realizacji potrzebne są bodźce.
To właśnie brak zachęt doprowadził do tego, że z 60 istniejących na Ukrainie parków przemysłowych działa nie więcej niż dziesięć. Pozostałe istnieją tylko na papierze. Dlatego zadaniem rządu jest stworzenie zestawu zachęt – finansowych, fiskalnych i instytucjonalnych. Tylko wtedy parki przemysłowe staną się konkurencyjne i atrakcyjne dla nowych firm. Brak zachęt utrudnia funkcjonowanie tego obszaru.
Dla porównania, w Polsce od 15 proc. do 50 proc. inwestycji jest rekompensowanych poprzez ulgi podatkowe. Parki są zwolnione z podatku gruntowego, mają obniżoną stawkę czynszu, nie pobierają podatku VAT i nie mają cła importowego na urządzenia i surowce.
Dla Ukrainy Polska była i jest przykładem pozytywnego wpływu takich parków na gospodarkę, zważywszy, że na początku lat 90. kraj ten również nie miał dużego rozwoju i potencjału inwestycyjnego.
Obecnie w Polsce działa ponad 70 parków przemysłowych i technologicznych. Zgodnie z lokalnymi przepisami mogą one otrzymać rekompensatę do 85 proc. kosztów swojej infrastruktury i reklamy, a także dotacje na szkolenia pracowników i pomoc finansową w przypadku inwestycji w sektorach priorytetowych oraz zachęty podatkowe. Istnieje również wyspecjalizowana agencja rządowa.
Na przykład sieć parków przemysłowych w Katowicach, w połączeniu z funduszem rozwoju regionalnego, pozwoliła temu pogrążonemu w depresji górniczemu miastu przyciągnąć ponad 10 mld USD bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Łączna liczba miejsc pracy utworzonych w polskich parkach osiągnęła 186 000. Zainwestowano w nich ponad 20 mld Euro.
Co zatem stoi na przeszkodzie, aby Ukraina skorzystała z narzędzi sprawdzonych w sąsiedniej Polsce? Zwłaszcza, że zalet parków przemysłowych jest wiele. Eksperci przytaczają statystyki: jeden hektar działającego parku tworzy pięćdziesiąt miejsc pracy. Żaden park przemysłowy nie jest ograniczony do jednego hektara. Zatem liczbę osób zaangażowanych w ożywienie gospodarcze można pomnożyć wielokrotnie.
Jeden dolar inwestycji publicznych w infrastrukturę parku przemysłowego przyciągnie 5-6 dolarów inwestycji prywatnych. Taki zwrot otrzyma Ukraina z zapewnienia zachęt dla parków przemysłowych. Być może Gabinetowi Ministrów uda się odwrócić sytuację i uczynić z parków przemysłowych centrum przyciągania inwestorów. W każdym razie rząd zadeklarował kolejną próbę ożywienia tych parków.
W odpowiedzi na ogłoszoną strategię już pojawiają się sceptyczne wypowiedzi. Eksperci uważają, że osiągnięcie tych celów wygląda bardzo mało prawdopodobnie w czasie wojny. Szczególnie biorąc pod uwagę, że nie ma finansowania budżetowego, a inwestorzy otwarcie boją się inwestować w ukraińską gospodarkę. Dlatego istnieją obawy, że odrodzenie parków przemysłowych zostanie odłożone w nieskończoność.
Aby tchnąć nowe życie w parki przemysłowe, należy opracować mechanizmy stosowania preferencyjnych taryf za usługi komunalne, mechanizmy częściowej refundacji kosztów infrastruktury inżynieryjnej i transportowej na terenie i w pobliżu parku, uruchomić mechanizm ubezpieczeń od ryzyk militarnych oraz zwiększyć aktywność samorządów lokalnych.
Tylko przy takim podejściu parki przemysłowe staną się nie tylko regionalnymi terenami przemysłowymi, ale realnymi punktami wzrostu gospodarki kraju. Przyjęcie strategii otwiera nowy rozdział w rozwoju tego mechanizmu na Ukrainie. Czy wykorzystamy tę nową szansę?
Wiktoria Czyrwa
Photo by Adrian Sulyok on Unsplash