29 kwietnia 2022. W Ukrainie udokumentowane są wszystkie rosyjskie zbrodnie wojenne popełnione na ludności cywilnej i infrastrukturze cywilnej. W dokumentowanie zaangażowane są nie tylko oficjalne struktury, ale także dziennikarze i wolontariusze.
W połowie marca powstała koalicja w celu udokumentowania zbrodni wojennych „Ukraina. Piąta rano.” W jej skład wchodzą pracownicy 16 największych organizacji praw człowieka z odpowiednim doświadczeniem. W szczególności to Centrum Praw Człowieka ZMINA, Ukraiński Helsiński Związek Praw Człowieka, Ukraińska Grupa Doradztwa Prawnego, Regionalne Centrum Praw Człowieka i inne.
Od 2014 roku dokumentują zbrodnie wojenne, zbrodnie przeciwko ludzkości, rażące naruszenia praw człowieka i przygotowują odwołania do sądów międzynarodowych. Po rosyjskiej inwazji na Ukrainę członkowie koalicji dokumentowali zabijanie i krzywdy wyrządzane ludności cywilnej, niszczenie budynków cywilnych, obiektów kulturalnych, grabieże, tuszowanie działań wojskowych, wcielanie obywateli Krymu i Donbasu do armii okupanta, utrudnianie działań pokojowych, porwania proukraińskich aktywistów.
Prace koalicji będą składać się z kilku aktywności:
- dokumentowanie zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości popełnionych podczas rosyjskiej agresji zbrojnej na Ukrainę;
- informowanie opinii publicznej na Ukrainie i za granicą o największych zbrodniach podczas rosyjskiej agresji na Ukrainie;
- szkolenie dziennikarzy i wolontariuszy z pracy ze świadkami zbrodni wojennych oraz ze sposobu dokumentowania;
- ochrona ofiar wojny rosyjsko-ukraińskiej poprzez wykorzystanie krajowych i międzynarodowych mechanizmów wymiaru sprawiedliwości;
- zapewnienie efektywnej skoordynowanej współpracy krajowych i międzynarodowych organizacji pozarządowych w zakresie procesów wymiaru sprawiedliwości;
- pomoc w dążeniu do nieuchronności kary za najpoważniejsze przestępstwa oraz stworzenie specjalnych mechanizmów ścigania elity rządzącej Federacji Rosyjskiej za popełnienie zbrodni agresji na Ukrainę.
Obrońcy praw człowieka szkolą również wolontariuszy i dziennikarzy w zakresie dokumentowania relacji naocznych świadków. I zachęcają świadków przestępstw do zgłaszania tego na pocztę warcrimesos.ua@gmail.com.
Inna globalna inicjatywa „Przełamując krąg bezkarności za zbrodnie wojenne Rosji” (w skrócie „Trybunał dla Putina”) również uczy dziennikarzy, jak prawidłowo rejestrować zbrodnie wojenne.
Ich zdaniem ważne jest, aby dokumentacja była prowadzona nie tylko przez agencje rządowe, ale także przez organizacje pozarządowe.
„Prawdziwi dziennikarze zawsze czują swoją zawodową odpowiedzialność na wojnie. Jedną z najważniejszych obowiązków dziennikarzy jest rejestrowanie wydarzeń z okresu historycznego, przez który przechodzi obecnie Ukraina – wszystkich jej strat i zwycięstw” – skomentowała Ołeksandra Romantsova, dyrektor wykonawczy Centrum Wolności Obywatelskich.
Przedstawiciele inicjatywy „Trybunał dla Putina” wzywają dziennikarzy do przyłączenia się do tej pracy. Chodzi o udostępnianie kontaktów ofiar lub świadków przestępstw, udostępnianie potwierdzających zdjęć i filmów, udostępnianie wyników śledztw dziennikarskich itp. Informacje można wysłać na email tribunal_for_putin@helsinki.org.ua.
Aby zebrać w jednym miejscu wszystkie zbrodnie Rosjan, prezydent Wołodymyr Zełenski zainicjował stworzenie tzw. „Księgi katów”.
Będzie zawierać informacje o zbrodniach wojennych Rosji, które zostaną następnie wykorzystane w międzynarodowych procesach sądowych.
Według Biura Prezydenta w Ukrainie powstał silny zespół prawników, który przygotowuje pozwy przeciwko zbrodniarzom wojennym w sądach międzynarodowych. A wszystkie możliwe środki zostaną wykorzystane do poszukiwania rosyjskich żołnierzy, którzy dokonali okrucieństw w Ukrainie.
Według Zełenskiego zidentyfikowano dziesięciu żołdaków z 64. Brygady Strzelców Zmotoryzowanych Rosyjskich Wojsk Lądowych, którzy torturowali cywilów w Buczy.
„Ich nazwiska są znane. Ustalono, co robili. Znamy wszystkie szczegóły na ich temat i ich działania. I znajdziemy wszystkich. Możemy znaleźć wszystkich innych rosyjskich złoczyńców, którzy zabijali i torturowali Ukraińców. Kto niszczył naszych ludzi. Kto zniszczył domy i infrastrukturę cywilną w Ukrainie” – podkreślił Wołodymyr Zełenski. Dodał, że żaden z rosyjskich wojskowych nie uniknie kary za zbrodnie popełnione w wojnie z Ukrainą.
Wiktoria Czyrwa
Ilustracja z Facebooka Olgi Savichevey