22 marca 2023. Rada Najwyższa dokonała długo zapowiadanych zmian w rządzie. Zdymisjonowano ministra edukacji i nauki Serhija Szkarłeta, którego praca była przedmiotem wielu krytycznych uwag.
Szkarłet był zamieszany w szereg skandali, wielokrotnie otrzymywał nagrody „Akademicki dyshonor” i „Plagiator roku”. Ten ostatni tytuł otrzymał jeszcze w październiku 2020 roku, kiedy to Narodowa Agencja Zapewnienia Jakości Kształcenia w Szkolnictwie Wyższym znalazła w pracach naukowych byłego ministra całe rozdziały zapożyczone od innych autorów. Nawet w liście rezygnacyjnym minister popełnił błąd we własnym nazwisku.
Jednak większość zarzutów wobec byłego szefa Ministerstwa Edukacji i Nauki dotyczyła oczywistych błędów w organizacji procesu edukacyjnego podczas pandemii koronawirusów i wojny. Główną metodą kształcenia stało się nauczanie online. Jakość edukacji krytycznie spadła, a dzieci nie otrzymują wystarczającej wiedzy. Ministerstwo, według analityków edukacyjnych, nie zrobiło nic, aby naprawić sytuację.
Za to nowy minister, dyrektor Małej Akademii Nauk, służący w Siłach Zbrojnych Ukrainy (ZSU), Oksen Lisovyi, zbiera w większości pozytywne oceny graniczące z euforią. Oprócz sympatyków z parlamentu, słowa poparcia dla Lisovego na nowym stanowisku wyraziła pisarka Oksana Zabużko.
Oksen Lisovyi, który od początku wojny jest stałym szefem Małej Akademii Nauk, wstąpił do ZSU jako ochotnik 95 Brygady Szturmowej Lotnictwa, która od początku działań wojennych przebywała na wschodzie Ukrainy. Zapewne dlatego minister edukacji i nauki uważa kompleks zagadnień bezpieczeństwa w edukacji za jeden z priorytetów w swojej pracy.
„Priorytety, które ja, mój zespół i społeczeństwo stawiamy przed Ministerstwem Edukacji Narodowej są następujące. Po pierwsze: zespół zagadnień bezpieczeństwa, odpowiedzi na wyzwania wojny. Naszym zadaniem jest wyprowadzenie dzieci w offline. Naszym zadaniem jest zagwarantowanie im bezpiecznej edukacji w szkołach, przedszkolach, na studiach wyższych, zapewnienie wysokiej jakości edukacji online tam, gdzie edukacja offline nie jest z jakiegoś powodu możliwa. Naszym zadaniem jest zrewidowanie podejścia, form i metod edukacji, zwłaszcza dla dzieci uczących się dziś za granicą” – powiedział Lisovyi podczas swojego wystąpienia na posiedzeniu Rady Najwyższej.
Podkreślił również znaczenie rewizji podejścia do zarządzania oświatą, co wymaga stworzenia nauczycielom warunków do swobodnej i twórczej pracy. Oznacza to, że Ministerstwo będzie musiało szybko stworzyć szereg narzędzi, które pozwolą nauczycielom poświęcić więcej czasu na kreatywność i pracę z dziećmi, a mniej na biurokrację.
Oksen Lisovyi nie uniknął jednak krytyki za to, co zarzucono jego poprzednikowi, czyli plagiat. Dotyczy to jego pracy doktorskiej z filozofii, którą obronił w 2012 roku. Pojawiają się jednak pytania o prawdziwość tych oskarżeń, gdyż ich inicjatorem był tzw. Ukraiński Ruch Pacyfistyczny. Organizacja ta znajduje się na liście osób współpracujących z wrogiem na stronie Myrotvorets, a jej założyciel, iwano-frankowski dziennikarz Rusłan Kotsaba, jest oskarżony o zdradę stanu.
W celu wyjaśnienia wszystkich kwestii minister zamierza wysłać swoją pracę doktorską do zbadania przez kilku renomowanych ekspertów. Zareagowała też Mała Akademia Nauk: „W przypadku stwierdzenia naruszeń uczciwości w jego pracy, Oksen Lisowoj jest gotów zrezygnować z tytułu doktorskiego i jako minister tworzyć zasadniczo nową kulturę akademicką oraz kulturę zarządzania edukacją i nauką”.
Kolejną zmianą personalną było rozszerzenie kompetencji wicepremiera i ministra transformacji cyfrowej, Mychajła Fedorowa, który został mianowany wicepremierem ds. innowacji, edukacji, nauki i technologii. Zaraz po nominacji ogłosił on swoją wizję przyszłości. Jedną z głównych jest to, że Ministerstwo Transformacji Cyfrowej pomoże Ministerstwu Edukacji i Nauki wdrożyć zmiany jakościowe i wprowadzić innowacyjne rozwiązania do procesu edukacyjnego. W tym względzie Fedorow ma szczęście, że nowy szef Ministerstwa Edukacji w pełni popiera jego inicjatywy.
Według Fedorowa, istnieją cztery główne wektory pracy Ministerstwa. Pierwszy dotyczy przekształcenia instytucji edukacyjnych w takie, które wspierają i przyciągają utalentowanych nauczycieli za godne wynagrodzenie.
Drugi to cyfryzacja edukacji. W szczególności planowane jest rozszerzenie aplikacji Diia na sektor edukacji. Szczególna uwaga zostanie zwrócona na znajomość języka angielskiego, umiejętności cyfrowych oraz przedsiębiorczości. Trzeci obszar to opracowanie i wdrożenie strategii rozwoju ukraińskich innowacji przyszłości, tak aby Ukraińcy mogli konkurować z krajami zaawansowanymi technologicznie. Czwarty to rozwój miltechu, czyli technologii wojskowych.
„To przyspieszy nasze zwycięstwo na polu walki i stworzy podstawy gospodarki przyszłości” – powiedział Fedorow.
Wreszcie trzecia nominacja: Ołeksandr Kamyszyn, którego los pozostawał nieznany po odwołaniu go z funkcji przewodniczącego zarządu Ukrzaliznyci, został mianowany ministrem przemysłów strategicznych, zastępując Pawła Riabikina. Zadaniem nowego ministra jest ożywienie działalności struktury, którą kierował. Nominację skomentował Dmytro Kysylevskyi, zastępca przewodniczącego parlamentarnej komisji ds. rozwoju gospodarczego. Jego zdaniem, Kamyszyn jest zmuszony do ponownego uruchomienia Ministerstwa Przemysłów Strategicznych.
„Ministerstwo było pomyślane jako potężny ośrodek koordynujący politykę przemysłową i kompleks wojskowo-przemysłowy. Po 2,5 roku od jego utworzenia trzeba przyznać, że rząd nie zakończył przekazywania ministerstwu odpowiednich funkcji i uprawnień. W państwie przejściowym cechy osobowe ministra miały odgrywać bardzo ważną rolę. Ale i tu się nie udało” – powiedział Kysylewski.
Oprócz ustalenia planu pracy narodowego przemysłu obronnego, do którego należy program rakietowy i włączenie najlepszych osiągnięć przemysłowych do państwowych zamówień obronnych, osobnym wyzwaniem jest odrodzenie przemysłu kosmicznego Ukrainy. Aby to zrobić, nowo mianowany minister musi najpierw skłonić rząd do przyznania niezbędnych uprawnień.
Wiktoria Czyrwa