– Jak Państwo zachęcacie zagranicznych inwestorów i przedsiębiorców, w tym polskich, do wejścia kapitałowego na rynek Ukrainy? Dlaczego Ukraina jest dobrym miejscem do zainwestowania pieniędzy i jakie są jej zalety?
– Ukraina stale się rozwija i pojawiają się nowe atuty, które można przedstawić. Istnieją też jednak stałe czynniki naszej atrakcyjności, takie jak logistyka, położenie między Europą a Azją, dostęp do bazy surowcowej, wykwalifikowana siła robocza i konkurencyjne płace w porównaniu z europejskimi sąsiadami. Czynniki te są bardzo ważne, ale nie mniej ważne jest to, co robi państwo w celu poprawy polityki regulacyjnej. To właśnie zmiany w tym obszarze pozwalają nam szybko i skutecznie poprawić klimat inwestycyjny i przyciągnąć inwestorów w Ukrainę.
Oto przykłady:
- W sektorze rolnym należy wyróżnić uchwalenie w 2020 r. ustawy o obrocie ziemią rolną, która zapoczątkowała kształtowanie się rynku ziemi. Wprowadzono również uproszczenia i usprawnienia mechanizmów sprzedaży działek komunalnych i państwowych, w szczególności wprowadzono system otwartych aukcji elektronicznych.
- Rozwijamy digitalizację usług publicznych. Dzięki takim narzędziom jak portal „Diia” wszystkie dokumenty można teraz otworzyć w telefonie- w tym paszport, prawo jazdy, dokumenty dotyczące dzieci, mieszkania, samochodu i inne. Upraszcza to procedury, ogranicza możliwości nadużyć i czyni system bardziej przewidywalnym. Realizowany jest również projekt „Diia City”, czyli wirtualnej strefy ekonomicznej dla firm IT, który sprzyja specjalistom w tej dziedzinie.
- Udoskonalamy system koncesji. Efektem tego było, m.in., zawarcie w 2020 roku największej w historii Ukrainy umowy koncesyjnej o wartości 3,4 mld UAH pomiędzy katarskim przedsiębiorstwem QTerminals i Ukrainą w sprawie portu Olbia.
- Przyjęliśmy ustawę o żegludze śródlądowej, która przewiduje usprawnienie komponentu logistycznego, szersze rozłożenie potoków ruchu, zmniejszenie obciążenia dróg oraz rozwój transportu ekologicznego.
- Rusza duża prywatyzacja. Epidemia COVID-19 spowodowała moratorium na sprzedaż obiektów dużej prywatyzacji, ale teraz ograniczenia już zniesiono. W 2020 roku Fundusz Mienia Państwowego Ukrainy pozyskał z prywatyzacji 3 mld UAH, w tym roku plan przewiduje – 12 mld UAH. Rozpatrywany jest kompleksowy projekt ustawy, upraszczającej procedury przekazywania obiektu państwowego do prywatyzacji. W razie przyjęcia tej ustawy, Ukraina może potencjalnie otrzymać z tytułu prywatyzacji od 100 do 200 mld UAH.
Na szczególną uwagę zasługuje prezydencka ustawa „O wsparciu państwa dla projektów inwestycyjnych o znaczącej wartości”. Po raz pierwszy we współczesnej historii Ukrainy wprowadziła ona system wsparcia państwa dla inwestorów. Jakie inwestycje mogą być realizowane w Ukrainie i otrzymać wsparcie państwa? Jeśli jej wartość przekroczy 20 mln EUR w ciągu 5 lat, a sam projekt jest realizowany w jednym z priorytetowych sektorów gospodarki, takich jak przemysł przetwórczy, górnictwo, gospodarka odpadami, transport, magazynowanie, działalność pocztowo-kurierska, logistyka, edukacja, działalność naukowo-techniczna, zdrowie, sztuka, kultura, sport, turystyka oraz sfera uzdrowiskowo-rekreacyjna. Należy podkreślić, że wsparcie w ramach ustawy mogą otrzymać inwestorzy zagraniczni oraz ukraińscy, co zapewnia równe reguły gry. Między inwestorem a rządem zostanie zawarta specjalna umowa, w której inwestor przyjmie na siebie zobowiązania na okres do 5 lat, a państwo – do 15 lat. Można ją więc nazwać umową o odpowiedzialności, w szczególności biznesu w sprawach zamiarów inwestycyjnych, ale także państwa w zabezpieczeniu i wspieraniu tych projektów.
UkraineInvest został upoważniony przez Gabinet Ministrów do towarzyszenia inwestorom zgodnie z tą ustawą. Pełnimy rolę organizacyjną i doradczą, w szczególności asystując inwestorom w procesie ubiegania się o wsparcie państwa. Dotyczy to zbierania odpowiednich dokumentów, komunikacji z urzędami, przygotowania do realizacji projektu inwestycyjnego, kontaktów z biznesem i wszystkimi zaangażowanymi stronami. Na dzień dzisiejszy wciąż trwają prace nad dopracowaniem aktów prawnych. Natomiast, od wejścia w życie tej ustawy UkraineInvest otrzymał już ponad 15 wniosków od potencjalnych inwestorów, dotyczących możliwości uzyskania wsparcia ze strony państwa. Potencjalna wartość inwestycji w tych projektach stanowi ponad 1 mld USD.
– W jakie gałęzie ukraińskiej gospodarki warto obecnie inwestować?
– W przemysł wydobywczy i przetwórczy. Ukraina jest bogata w zasoby naturalne, na jej terytorium odkryto 117 rodzajów minerałów. W tej chwili bardzo sprawnie działa Państwowa Służba Geologii i Złóż Ukrainy, ogłaszając aukcje na sprzedaż pozwoleń na użytkowanie złóż. Są to tereny ze złożami litu, kobaltu, hafnu, cyrkonu, złota i innych ważnych minerałów dla nowoczesnego przemysłu. Pod warunkiem pomyślnego przeprowadzenia wszystkich aukcji Ukraina może pozyskać do 10 mld USD na zagospodarowanie tych złóż.
To także sektor IT i ochrona zdrowia. Ukraina musi poprawić swój system opieki zdrowotnej i są ku temu wszelkie przesłanki. Kolejnym punktem jest logistyka. Rozwój handlu elektronicznego w czasie epidemii doprowadził do wzrostu potrzeb nie tylko w zakresie transportu, ale także przechowywania towarów.
– Z przeszłości nagromadziło się niestety sporo negatywnych przykładów i stereotypów inwestowania w Ukrainie. Cudzoziemcy, w tym polscy inwestorzy, często po prostu boją się utraty pieniędzy, więc nie ryzykują na ukraińskim rynku. Jakie gwarancje Pan widzi dla bezpieczeństwa inwestorów zagranicznych i ich projektów w Ukrainie?
– Warto wyróżnić uchwalenie bardzo ważnej ustawy o Biurze Bezpieczeństwa Gospodarczego Ukrainy. Nowo utworzonemu organowi zostaną powierzone funkcje kontroli procesów gospodarczych w celu eliminowania nadużyć ze strony innych organów ścigania. Oznaczać to będzie, że system ścigania skupi się na demaskowaniu przestępstw, a nie na wywieraniu nacisku na przedsiębiorców i ograniczaniu ich działalności. Priorytetami pozostają reformy antymonopolowe i sądownicze, a także walka z korupcją.
Ważną częścią systemu ochrony inwestorów w naszym kraju jest rozwój systemu antykorupcyjnego. W tym obszarze zachodzą zmiany systemowe, które wpływają na ograniczenie korupcji. Głównym czynnikiem jest bardzo duża determinacja Prezydenta (Wołodymyra Zełenskiego- red.) do zmiany systemu. Przejawia się to m.in. w decyzjach Rady Bezpieczeństwa Narodowego i Obrony Ukrainy. Kiedy przedstawiciele władz dostrzegają chęć pierwszej osoby w kraju do przeprowadzenia reform, rozpoczyna się proces zmian.
– UkraineInvest ma być nie tylko pierwszym kontaktem dla inwestorów, ale też opiekunem inwestorów. Jakie usługi „opiekuńcze” oferuje Agencja?
– UkraineInvest zapewnia wszelkiego rodzaju konsultacje dla inwestorów zainteresowanych pracą w Ukrainie. Od przekazania informacji o specyfice stosowania prawa, po przedstawienie inwestora przedsiębiorcom, władzom lokalnym i centralnym. Towarzyszymy inwestorom również w procedurach pozwoleń, zebraniu pakietu dokumentów i mechanizmów skutecznego składania wniosków. Pomagamy inwestorom w przypadku nieporozumień z władzami, działając jako niezależny mediator. W ramach tego pełnimy funkcję doradczą i proponujemy rekomendacje dotyczące rozwiązywania problemów. Tym samym w ubiegłym roku udało nam się odblokować i przyciągnąć inwestycje w wysokości 638 mln USD, a w tym roku ponad 200 mln USD.
– Niedawno zapowiedział Pan otwarcie przedstawicielstw UkraineInvest za granicą. Pierwsze takie oddziały powstaną w krajach Zatoki Perskiej. Czy jest w planach otwarcie przedstawicielstwa w Polsce, a jeśli tak, to kiedy możemy się tego spodziewać?
– Na dzień dzisiejszy pracujemy nad reprezentacją UkraineInvest na świecie poprzez współpracę z Ministerstwem Spraw Zagranicznych, diasporą ukraińską oraz stowarzyszeniami biznesowymi w krajach docelowych. Opracowano już pilotażowy program współpracy z ambasadami. Opisujemy możliwości inwestycyjne, a przedstawiciele dyplomatyczni zbierają informacje zwrotne od lokalnych przedsiębiorców, które następnie przekazujemy regionom do dalszej pracy. Podobny mechanizm współpracy będzie miał miejsce z diasporą ukraińską i partnerskimi stowarzyszeniami biznesowymi. Na przykład podczas mojej wizyty w Warszawie, odbyło się spotkanie z Jackiem Piechotą, Prezesem Polsko-Ukraińskiej Izby Gospodarczej. Podczas spotkania zaplanowano udział przedstawicieli UkraineInvest w czerwcowym wydarzeniu Izby, podczas którego będą zaprezentowane praktyczne wyniki pozyskania inwestorów. Do tego czasu prowadzone będą prace w zakresie analitycznego opracowania propozycji dla polskiego biznesu.
– Proszę o przedstawienie ostatnich success stories inwestycji w Ukrainie.
– Wśród takich przykładów warto wyróżnić początek budowy zakładu firmy Head , który w Winnicy będzie produkował sprzęt do sportów zimowych. Jest to marka globalna, obecna w 85 krajach, a ich produkcja zlokalizowana jest w wielu krajach Europy. Innym przykładem jest firma Flex i jej projekt produkcji elektroniki na Zakarpaciu. Firma zatrudnia już 3600 pracowników i planuje realizację dodatkowych inwestycji w Ukrainie. Również Kostal, który buduje zakład do produkcji elektroniki samochodowej na 900 miejsc pracy z inwestycją do 40 mln USD.
Szczególnym przykładem jest belgijska firma Monks International rozpoczyna produkcję mebli i tkanin do wnętrz w Ukrainie i planuje stworzyć do 700 miejsc pracy oraz zainwestować do 20 mln EUR. Na początku współpracy przedstawiciele tej firmy bardzo ostrożnie podchodzili do perspektywy inwestowania w Ukrainie. Natomiast wszystko się zmieniło po spotkaniu z UkraineInvestem i władzami lokalnymi, w szczególności z Prezydentem Miasta i przedstawicielami Tarnopolskiej Agencji Rozwoju Regionalnego, którzy całkowicie przekonali inwestorów swoim profesjonalnym podejściem i gościnnością. Po tym zaczęły napływać wnioski od innych belgijskich firm o lokalizację produkcji w Ukrainie.
Jak widać, success stories są i bardzo się cieszymy, że zazwyczaj są to projekty technologiczne lub produkcyjne z wartością dodaną.
Rozmawiał Valentyn Honcharenko
Warszawa, 20.05.2021