23 marca 2025. Sejm 411 głosami ZA, przy 17 głosach WSTRZYMUJĘ SIĘ, bez (!) głosu PRZECIW uchwalił nowelizację ustawy o współpracy rozwojowej, która umożliwi Bank Gospodarstwa Krajowego ubieganie się środki z różnych źródeł i przeznaczanie ich na wsparcie firm odbudowujących Ukrainę. Polscy przedsiębiorcy będą więc mogli uczestniczyć w instrumencie Ukraine Facility. Potrzebna jest jeszcze zgoda Senatu i Prezydenta.
W uzasadnieniu do projektu ustawy czytamy:
„Proponowane zmiany mają na celu rozszerzenie roli BGK, w tym poprzez trwałe wpisanie BGK w system instytucji wspierających współpracę rozwojową oraz powołanie w jego ramach nowego mechanizmu – Finansowego Instrumentu Współpracy Rozwojowej, zwanego dalej „FIWR” – tworząc tym samym systemowe rozwiązanie umożliwiające BGK funkcjonowanie jako bank rozwojowy na arenie międzynarodowej. Wpisanie BGK do grona podmiotów mogących realizować współpracę rozwojową poza terytorium UE umożliwi ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych, zwanemu dalej „MF”, działającemu w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw zagranicznych, zwanym dalej „MSZ”, skoordynowanie działań podejmowanych przez BGK z zadaniami określonymi w wieloletnim planie współpracy rozwojowej przyjmowanym przez Radę Ministrów.
Potrzebę opisania instytucjonalnej roli BGK w realizacji zadań z zakresu współpracy rozwojowej, w tym warunków pozyskiwania środków na realizację tych zadań, pokazała m.in. sytuacja związana z kryzysem humanitarnym spowodowanym wojną w Ukrainie i działaniami podejmowanymi przez Polskę w celu łagodzenia skutków tego kryzysu oraz w obszarach odnoszących się do pomocy rozwojowej.
BGK, jako jedyna instytucja finansowa w Polsce, posiada akredytację Komisji Europejskiej (tzw. pillar-assesment). BGK pozytywnie przeszedł audyt w ramach wszystkich 9 filarów podlegających ocenie i może być traktowany przez Komisję Europejską jako potencjalny partner wdrażający programy, które umożliwiają dostęp do środków unijnych i gwarancji budżetowej na podstawie zarządzania bezpośredniego, umożliwiając łączenie środków krajowych przeznaczonych na politykę rozwojową ze środkami UE na te cele (pochodzącymi m.in. z funduszu NDICI, tzn. Instrumentu Sąsiedztwa, Rozwoju i Współpracy Międzynarodowej, czy z Instrumentu na rzecz Ukrainy (ang. „Ukraine Facility”). Utworzenie w BGK FIWR umożliwi BGK, przy realizacji zadań wynikających ze współpracy rozwojowej z państwami trzecimi, tworzenie preferencyjnych oraz dedykowanych dla danej potrzeby produktów finansowych.
FIWR będzie instrumentem zbliżonym do konstrukcji instrumentów finansowych w ramach programów finansowanych ze środków pochodzących z budżetu UE. Będzie miał charakter oddzielnego rachunku w BGK, na którym mogą być gromadzone środki krajowe (głównie z budżetu państwa) lub dedykowane środki od innych donorów (np. z Komisji Europejskiej i zagranicznych instytucji finansowych). Środki z FIWR będą przede wszystkim wykorzystywane do wsparcia finansowego uzgadnianych z rządem zadań w ramach współpracy rozwojowej. Dotyczy to w szczególności:
- zabezpieczania części ryzyka generowanego przez instrumenty finansowe,
- finansowania instrumentów,
- dopłat do oprocentowania i umorzenia kredytów,
- grantów,
- pomocy technicznej.
Dzięki możliwości łączenia środków krajowych przeznaczonych na współpracę rozwojową ze środkami UE na ten cel osiągnie się istotny efekt mnożnikowy dla zaangażowanych środków krajowych.
Przekazywanie środków budżetu państwa do FIWR oraz ich wydatkowanie odbywać się będzie na podstawie rocznego planu rzeczowo-finansowego zatwierdzonego przez MF w uzgodnieniu z MSZ i tylko do wysokości limitu określonego w ustawie na konkretny rok. Zmiana rocznych limitów środków budżetowych przekazywanych do FIWR będzie wymagać zmian ustawowych.
Zakładany mechanizm funkcjonowania nowego instrumentu wsparcia nie przewiduje pozyskiwania zewnętrznego finansowania dłużnego przez BGK, które by bezpośrednio obciążało FIWR, a którego spłata zabezpieczona byłaby ustawowymi gwarancjami Skarbu Państwa”.
Zwraca uwagę szybkie tempo prac nad zmianami ustawy w Sejmie, projekt wpłynął 12 lutego 2025 r. i został uchwalony 20 marca 2025 roku. Dowodzi to politycznego konsensusu na rzecz udziału Polski w odbudowie i modernizacji Ukrainy. Jest też dowodem skuteczności Przewodniczącego Rady do spraw Współpracy z Ukrainą pos. Pawła Kowala i jego teamu z Kancelarii Prezesa Rady Ministrów oraz Sejmu. Bank Gospodarstwa Krajowego- Polish Development Bank będzie jeszcze skuteczniej wspierał gospodarkę i samorządność.
Red.
Image by Gerd Altmann from Pixabay