20 sierpnia 2024 roku. Rząd wystąpił z nową inicjatywą dotyczącą możliwego blokowania faktur VAT oraz korekt do nich. Przedsiębiorcy odebrali te propozycje jako próbę wprowadzenia ręcznego sterowania eksportem produktów zbożowych i oleistych, na co już zareagowali. Jak zakończy się to starcie producentów z urzędnikami i jakie ryzyko niesie dla branży?
Państwowa Służba Podatkowa opublikowała projekt rozporządzenia Gabinetu Ministrów „W sprawie zmiany procedury zawieszania rejestracji faktur VAT/korekt w Jednolitym Rejestrze Faktur VAT”, a Ministerstwo Finansów natychmiast wydało projekt rozporządzenia dotyczącego zmian w szeregu aktów prawnych. Zmiany przewidują dodanie do procedury nowych przepisów, które umożliwią bezwarunkową rejestrację faktur podatkowych i obliczeń korygujących dla transakcji eksportowych podlegających reżimowi bezpieczeństwa eksportu. Ponadto zmiany przewidują usprawnienie mechanizmu automatycznego monitorowania takich transakcji, co przyczyni się do skuteczniejszej kontroli ich przestrzegania.
Zdaniem inicjatorów tych zmian, mają one na celu dostosowanie zasad blokowania faktur VAT do nowego ustawodawstwa oraz zapewnienie bardziej efektywnego stosowania mechanizmu zabezpieczenia eksportu towarów.
Jednakże eksperci zwracają uwagę, że dodatkowe i rozbudowane administrowanie operacjami eksportowymi, zwłaszcza w zakresie VAT, może negatywnie wpłynąć na potencjał eksportowy całej branży.
Sektor rolno-przemysłowy w warunkach wojny pozostaje jedną z głównych sił napędowych gospodarki, będąc istotnym elementem bezpieczeństwa żywnościowego, stabilności budżetowej i walutowej. Mimo że Ukraina nie jest już tak silnym dostawcą żywności na rynek światowy, jak przed pełnoskalową inwazją, nadal odgrywa znaczącą rolę.
Europejskie Stowarzyszenie Biznesu (EBA) szybko zareagowało na projekt rozporządzenia. Najbardziej zaniepokoiło analityków to, że zgodnie z dokumentem przedsiębiorstwa, które przestrzegają warunków dotyczących zwrotu wpływów walutowych na poziomie co najmniej 80 proc., będą musiały rejestrować faktury VAT oraz korekty w trybie ogólnym, co oznacza stratę czasu i zasobów na te działania.
Co oznacza weryfikacja bezwarunkowej rejestracji takich faktur VAT? W EBA uważają, że taka rewizja prawdopodobnie nie będzie pozytywna. Nieterminowe składanie sprawozdań, nawet najmniejsze zadłużenie, mogą negatywnie wpłynąć na dokumentację sprawozdawczą. Stracony zostanie cenny czas na administracyjne odwoływanie się od decyzji służby podatkowej. Niewykluczone, że każde naruszenie może skończyć się w sądzie.
Dlatego EBA występuje w obronie eksporterów, którzy nie stosowali haniebnych praktyk niewywiązywania się z obowiązku zwrotu wpływów walutowych za eksportowane towary.
„Proponowane podejście do zmian faktycznie wprowadzi ręczne sterowanie eksportem produktów zbożowych i oleistych poprzez możliwe blokowanie faktur VAT oraz korekt do nich. Nie ma bowiem żadnej odpowiedzialności urzędników podatkowych za wydawanie błędnych lub świadomie bezprawnych decyzji dotyczących uznania ryzykowności przedsiębiorstw lub operacji, co prowadzi do strat eksportera w wyniku blokowania faktur VAT i korekt” – wskazują w stowarzyszeniu biznesowym.
Branża rolna również wskazuje, że rządowe inicjatywy mogą spowodować nieprzewidywalne i nadmierne straty dla biznesu, co z kolei wpłynie na kontrakty, nieprzewidziane koszty związane z postojami transportu, przechowywaniem produktów w terminalach aż do ich zepsucia.
Jeszcze jedna istotna kwestia: dodanie czasu na procedurę odblokowania dokumentów podatkowych, odwoływanie się od odmów może oznaczać utratę sensu ekonomicznego, ponieważ po tym nieuchronnie nastąpi długotrwała procedura zmiany ceny kontraktu i rejestracji faktur VAT na nowych warunkach.
Eksperci szczególnie podkreślają, że blokowanie faktury VAT, to nic innego jak blokowanie fizycznego eksportu towarów. Skutkiem właśnie fizycznego blokowania może być załamanie całego lub większości systemu portów morskich Ukrainy. Oprócz innych skutków, spowoduje to zmniejszenie wpływów walutowych do gospodarki Ukrainy.
Dlaczego Państwowa Służba Podatkowa tak aktywnie przystępuje do weryfikacji faktur, nie jest trudno zgadnąć. Prawdopodobnie skłania do tego ogromny deficyt budżetowy. Jednak to właśnie urzędnicy podatkowi muszą znaleźć rozsądny kompromis między uczciwymi podatnikami a tymi, którzy próbują obejść proponowane normy. W przeciwnym razie pauza w możliwościach eksportowych rolników może skończyć się katastrofą.
Wiktoria Czyrwa
Obraz Sergio Cerrato – Italia z Pixabay