16 września 2024. Gabinet Ministrów Ukrainy zatwierdził projekt budżetu na przyszły rok. Podobnie jak w poprzednich latach, planuje przeznaczyć znaczną część własnych zasobów finansowych na wydatki obronne – ich łączna suma przekroczy 2,2 bln hrywien. Dokument został przygotowany z uwzględnieniem prognozowanego wzrostu PKB na poziomie 3,5 proc. w 2024 roku i 2,7 proc. w 2025 roku.
Projekt nie został jeszcze opublikowany, ale jego główne wskaźniki są już znane dzięki prezentacjom Ministerstwa Finansów i komentarzom przedstawicieli rządu. Jak powiedział premier Denys Szmyhal „projekt budżetu na 2025 rok ma na celu zapewnienie, że Ukraina wytrwa i zwycięży”.
Rząd proponuje zatwierdzić dochody ogólnego funduszu budżetu państwa na przyszły rok (z wyłączeniem oficjalnych transferów i grantów) na poziomie 2 bln UAH, a wydatki – 3,6 bln UAH. Te wskaźniki znacznie przewyższają parametry budżetu na 2024 rok, gdzie dochody ogólnego funduszu wyniosły 1 bln 597 mld UAH, a wydatki – 3 bln 108 mld UAH. Przewidywane PKB Ukrainy na 2025 rok wynosi 8,466 bln UAH, co jest o bilion więcej niż oczekiwane wyniki na koniec 2024 roku (7,485 bln UAH).
Przewidywany średnioroczny kurs hrywny do dolara, na podstawie którego przygotowano projekt budżetu, wynosi 45 UAH za dolara, co przewyższa wcześniejszą prognozę dla budżetu na 2024 rok (40,8 UAH za dolara). Prognozowana inflacja również nieznacznie wzrośnie: oczekuje się wzrostu cen konsumpcyjnych o 9,5 proc., co jest nieco wyższe od przewidywanych 7,9 proc. na 2024 rok.
Oto, jak rząd widzi główne źródła dochodów podatkowych:
- VAT na importowane towary – prawie 594 mld UAH.
- PIT (podatek dochodowy od osób fizycznych) – 354 mld UAH. PIT przewiduje jeden z największych wzrostów dochodów podatkowych (+150 proc.). Jest to związane z prognozowanym wzrostem średniego miesięcznego wynagrodzenia do 24 389 UAH w 2025 roku (w porównaniu do 20 581 w tym roku).
- VAT na towary i usługi wytwarzane w kraju – 318 mld UAH.
- Podatek dochodowy od osób prawnych – 205,5 mld UAH.
- Prawie 248 mld UAH mają zapewnić wpływy z akcyzy: 132 mld z akcyzy na produkty wytwarzane w Ukrainie oraz około 115 mld z akcyzy na produkty importowane.
- Przychody z prywatyzacji aktywów państwowych w 2025 roku mają wynieść 3,2 mld UAH. Dla porównania: w 2023 roku wpływy wyniosły 3,15 mld UAH, za 7 miesięcy 2024 roku – 1,45 mld.
Wydatki na obronę planowane są na poziomie 2,22 bln UAH (w porównaniu do około 1,7 bln UAH w tym roku). Znaczną część wydatków obronnych będą stanowić zakupy broni i sprzętu. Na ten cel zostanie przeznaczonych 737 mld UAH. Z tej kwoty 54,6 mld UAH otrzyma Ministerstwo Przemysłu Strategicznego, 46,9 mld – Państwowa Służba Łączności Specjalnej i Ochrony Informacji, a resztę środków bezpośrednio rozdysponuje Ministerstwo Obrony.
Drugim kluczowym priorytetem pozostają wydatki socjalne, w szczególności na zabezpieczone artykuły budżetu. Na wsparcie najbardziej wrażliwych grup społecznych przewidziano 419,2 mld UAH, z czego 237,9 mld trafi do Funduszu Emerytalnego na wypłaty emerytur, w tym coroczną indeksację, która odbędzie się w marcu 2025 roku. Ponadto 127,9 mld UAH zostanie przeznaczone na pomoc dla ubogich rodzin i osób w trudnych sytuacjach życiowych, a 42,3 mld na świadczenia i dotacje.
Kolejnym priorytetem budżetu jest wsparcie regionów i biznesu. Budżety lokalne będą nadal otrzymywać wsparcie finansowe w formie dotacji i subwencji. Na rekompensatę różnic taryfowych przewidziano 12,2 mld UAH, co pomoże zapewnić dostępne usługi komunalne dla ludności. Ponadto 9,4 mld UAH zostanie przeznaczone na zapewnienie mieszkań w ramach programu “Ukrfinżytyło”.
Dla wsparcia regionów przewidziano dodatkową dotację w wysokości 51,2 mld UAH, co stanowi wzrost o 17 mld w porównaniu z 2024 rokiem. Środki te zostaną przeznaczone na przywrócenie aktywności gospodarczej na terenach wyzwolonych spod okupacji, co przyczyni się do podniesienia standardu życia w regionach dotkniętych wojną.
Budżet przewiduje przeznaczenie 1 mld UAH na humanitarne rozminowanie ziem, co sprawi, że obszary po działaniach wojennych będą bezpieczniejsze do użytkowania. Ponadto 1,75 mld UAH zostanie przeznaczone na utworzenie Państwowego Funduszu Dekarbonizacji i Transformacji Energetycznej Gospodarki.
W Ministerstwie Finansów podkreślają, że na wsparcie biznesu przewidziano finansowanie Funduszu Rozwoju Przedsiębiorczości w wysokości 18 mld UAH na udzielanie kredytów preferencyjnych w ramach programu “5-7-9 procent”. Dodatkowo 1,4 mld UAH zostanie przeznaczone na granty na rozwój biznesu.
Nowością budżetu na 2025 rok będzie wprowadzenie nowego modelu zarządzania inwestycjami publicznymi, na co przewidziano 25 mld UAH. Ma to, zdaniem urzędników, uczynić proces podziału wydatków kapitałowych bardziej przejrzystym i efektywnym. Priorytety obejmują odbudowę, projekty energetyczne i nową politykę weteranów.
Na reagowanie na nieprzewidywalne wydarzenia przewiduje się zwiększenie rezerwowego funduszu budżetu do 44 mld UAH, którymi będzie mógł sprawnie zarządzać Gabinet Ministrów.
Wiktoria Czyrwa
Image by Gerd Altmann from Pixabay