31 sierpnia 2023. Prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski podpisał nową ustawę „O spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych”, która harmonizuje ustawodawstwo w zakresie usług finansowych, uwzględniając wymogi stowarzyszenia z UE.
Do tej pory spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe działały na podstawie moralnie przestarzałego prawa, które ma ponad dwadzieścia lat. SKOK tradycyjnie stanowią niewielką część rynku finansowego Ukrainy. Na tle cywilizowanego świata Ukraina była i pozostaje praktycznie na ostatnich pozycjach.
W innych krajach stosunek liczby członków SKOK do liczby ludności aktywnej zawodowo, wynosi nawet 12,69 procenta. W Ukrainie to zaledwie 1,21 procenta.
W porównaniu z najbardziej udanym rokiem 2008, udział kas w strukturze aktywów finansowych systematycznie maleje i obecnie wynosi 0,1 procenta. Na to oczywiście wpływa także agresja Rosji.
Jednak rynek SKOK już myśli o perspektywie powojennego ożywienia kraju. Proponowana ustawa powinna rozszerzyć zakres usług, usprawnić procedury tworzenia i, w razie potrzeby, wyjścia z rynku, wzmocnić nadzór i kontrolę regulacyjną. Połączenie wszystkich elementów powinno przywrócić zaufanie społeczne do instytucji SKOK.
Eksperci uważają, że ustawa przypomina raczej pakiet środków reanimacyjnych, które ożywią rynek. Po pierwsze, dokument przewiduje rozszerzenie listy osób, które będą miały prawo zostać członkami SKOK-ów. Do osób fizycznych dodawane także osoby prawne. Mogą to być gospodarstwa rolne, wspólnoty mieszkaniowe, spółdzielnie i inne mikroprzedsiębiorstwa.
Po drugie, poprawione zostały wymagania dotyczące struktury kapitałowej kasy. Źródła jego uzupełnienia zostały znacznie rozszerzone.
Po trzecie, prawo wymaga jasnego i przejrzystego zarządzania kasami kredytowymi.
Wzmacnia się również system zarządzania takimi stowarzyszeniami. Pojawią się nowe wymagania dla systemu ładu korporacyjnego i systemu kontroli wewnętrznej, które pozwolą zapobiec koncentracji wszelkich procesów zarządczych wokół wąskiego kręgu osób. To z kolei zmniejszy ryzyko dla kondycji finansowej kasy i ochroni interesy jej członków.
Kolejna zmiana zasługująca na uwagę to nowe zasady uzyskiwania licencji: zniknie konieczność uzyskiwania kilku licencji na określone rodzaje usług. Grupa finansowa będzie działać w oparciu o jedno zezwolenie – na działalność kasy. Przewidziane jest zróżnicowanie licencji – standardowych i uproszczonych. Pierwsza z nich może świadczyć usługi finansowe w zakresie udzielania pożyczek i pozyskiwania od swoich członków funduszy i metali podlegających bankowaniu, które podlegają zwrotowi i nie są uważane za wkłady w formie akcji. W ramach licencji uproszczonej świadczone jest wyłącznie wypożyczanie.
Należy rozumieć, że kasy pożyczkowe są rodzajem funduszu wzajemnej pomocy i zwykle skupiają się na tych segmentach społeczeństwa, które mają ograniczony dostęp do usług bankowych, głownie na ludności wiejskiej albo emerytach.. Ogólnie rzecz biorąc, popyt na usługi kas pożyczkowych jest i będzie jeszcze większy po zakończeniu wojny – twierdzą eksperci.
Ponieważ klientami SKOK są głównie osoby starsze, a zatem bardziej wrażliwe ekonomicznie, wymagana jest ścisła kontrola nad tym rynkiem. Przecież to instytucje finansowe obarczone dość dużym ryzykiem, gdyż gromadzą zasoby finansowe swoich członków, które mogą zostać utracone w wyniku nieprofesjonalnych działań kierownictwa związku. Dlatego potrzebują obiektywnej i skutecznej kontroli państwa, przede wszystkim ze strony Narodowego Banku Ukrainy.
Analityk Vox Ukraine Victoria Agapova zapewnia, że dzięki proponowanym zmianom w prawie, kasy pożyczkowe będą zaangażowane w państwowe i międzynarodowe programy pożyczkowe na rzecz odbudowy sektorów gospodarki dotkniętych wojną, programy odbudowy i odbudowy mieszkań oraz rozwój przedsiębiorczości, zwłaszcza rolnictwo.Według niej NBU ma plany rozwoju pozabankowych usług finansowych po wojnie. W szczególności opracowywane są propozycje budowy systemu poręczeń dla kas.
Planuje się, że zaktualizowana ustawa „O spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych” wejdzie w życie 1 stycznia 2024 roku.
Wiktoria Czyrwa
Photo by Fabian Blank on Unsplash