10 marca 2025. Narodowy Bank Ukrainy (NBU) ponownie podniósł stopę referencyjną – tym razem o 1 punkt procentowy, ustalając ją na poziomie 15,5 procenta. Decyzja ta została podjęta w obliczu wysokiej inflacji i wzmożonej uwagi regulatora na wzrost cen.
NBU podniósł stopę referencyjną niedawno, 23 stycznia, kiedy wzrosła ona do 14,5 proc., o czym już pisał eDIALOG. Wówczas bank centralny zakładał, że taka podwyżka wystarczy, aby zahamować inflację i pobudzić banki do podnoszenia oprocentowania depozytów. Jednak stało się jasne, że ta decyzja nie przyniosła oczekiwanych efektów, dlatego NBU był zmuszony kontynuować cykl zaostrzania polityki monetarnej.
„Zarząd Narodowego Banku Ukrainy podjął decyzję o podniesieniu stopy referencyjnej do 15,5 proc. i jednocześnie skorygowaniu parametrów operacyjnych polityki procentowej. Decyzje te mają na celu utrzymanie atrakcyjności oszczędności w hrywnie, stabilność rynku walutowego oraz kontrolę nad oczekiwaniami inflacyjnymi, co pozwoli na powrót inflacji na ścieżkę stopniowego spowolnienia do poziomu 5 procent” – powiedział na konferencji prasowej prezes NBU Andrij Pyszny.
Zaznaczył również, że NBU jest gotowy podjąć dodatkowe środki monetarne w przypadku dalszego wzrostu ryzyka dla dynamiki cen i oczekiwań inflacyjnych.
To właśnie wzrost cen był kluczowym czynnikiem tej decyzji. W styczniu inflacja konsumencka w Ukrainie wzrosła do 12,9 proc. w ujęciu rocznym, nieznacznie przekraczając prognozę NBU. Według szacunków regulatora tendencja wzrostowa inflacji utrzymywała się również w lutym. NBU nie ujawnił konkretnych danych dotyczących dynamiki cen, ale dostępne informacje wskazują, że w lutym roczna inflacja osiągnęła 14 procent.
Główne czynniki przyspieszenia wzrostu cen konsumpcyjnych miały charakter tymczasowy i były zgodne z prognozami NBU. Jednocześnie coraz większy wpływ miały czynniki fundamentalne: wzrost kosztów energii i wynagrodzeń dla przedsiębiorstw oraz wysoki poziom popytu konsumpcyjnego. W efekcie inflacja bazowa, nieuwzględniająca wahań cen żywności i paliw, przyspieszała szybciej, niż oczekiwano. Najbardziej wzrosły ceny usług.
NBU prognozuje, że presja inflacyjna utrzyma się w nadchodzących miesiącach ze względu na ubiegłoroczne słabe zbiory i wzrost kosztów produkcji. Jednak dzięki podjętym przez regulatora działaniom oraz stopniowemu osłabieniu czynników tymczasowych inflacja zacznie spowalniać w drugiej połowie roku i do końca roku osiągnie jednocyfrowy poziom. W dłuższej perspektywie powinna powrócić do docelowego poziomu 5 proc. – podkreśla NBU.
Ponadto Narodowy Bank Ukrainy wprowadza zmiany w parametrach operacyjnych mechanizmu polityki procentowej, aby przeciwdziałać inflacji i zwiększyć atrakcyjność oszczędności w hrywnie. Od 7 marca stopy oprocentowania trzymiesięcznych certyfikatów depozytowych i kredytów refinansowych również wzrosną o 1 pp, a od 4 kwietnia – o kolejne 1 pp. W rezultacie stopa dla trzymiesięcznych certyfikatów wyniesie 19,5 proc., a dla kredytów overnight – 19 procent.
„Te środki pobudzą dalszy wzrost oprocentowania terminowych instrumentów w hrywnie, co z kolei zwiększy ochronę oszczędności ludności przed inflacją. Oczekuje się również zmniejszenia ryzyka dla dynamiki cen, rynku walutowego i rezerw międzynarodowych” – czytamy w komunikacie NBU.
Regulator wskazał także kluczowe zagrożenia dla gospodarki i perspektywy depozytów. Największym zagrożeniem pozostaje pełnoskalowa wojna. Agresja Rosji prowadzi do strat w kapitale ludzkim, utraty terytoriów oraz spadku potencjału przemysłowego, co negatywnie wpływa na gospodarkę kraju. Odbudowa normalnej działalności gospodarczej będzie zatem zależała od charakteru i długości działań wojennych.
Swoją negatywną rolę odgrywa także niestabilność geopolityczna, która generuje nowe zagrożenia. Wśród nich wzrost wydatków budżetowych – głównie na obronność i utrzymanie armii, dalsze zniszczenia infrastruktury, w tym energetycznej, co może negatywnie wpłynąć na produkcję i zwiększyć koszty wytwarzania towarów. Dodatkowo pogarsza się sytuacja na rynku pracy z powodu migracji, prowadzącej do niedoboru siły roboczej w kraju. NBU dostrzega także ryzyko niekorzystnych globalnych zmian gospodarczych związanych z geopolitycznym podziałem państw i fragmentacją światowego handlu.
Nie wszystko jednak wygląda pesymistycznie – według prognoz Narodowego Banku Ukrainy możliwe są także pozytywne scenariusze. Oczekiwane jest dalsze zwiększenie międzynarodowego wsparcia finansowego, między innymi poprzez wykorzystanie dochodów z zamrożonych rosyjskich aktywów. Niedawno brytyjskie MSZ ogłosiło gotowość do odmrożenia miliardów funtów szterlingów, które zostały uzyskane ze sprzedaży klubu piłkarskiego Chelsea przez rosyjskiego oligarchę Romana Abramowicza. Środki te mają zostać przeznaczone na wsparcie projektów humanitarnych w Ukrainie.
Ponadto NBU uważa, że w przyszłości możliwe jest przyspieszenie procesów integracji europejskiej oraz odbudowa infrastruktury, w tym sektora energetycznego.
Wiktoria Czyrwa
Image by Pete Linforth from Pixabay