19 września 2023. Po mianowaniu nowego ministra obrony nastąpiły oczekiwane czystki kadrowe: Gabinet Ministrów zdymisjonował wszystkich jego zastępców, z wyjątkiem pierwszego zastępcy, Ołeksandra Pawliuka. Jednak i jego dymisja jest kwestią czasu: mówi się, że nastąpi to natychmiast po powrocie ministra ze spotkania grupy Ramstein w Niemczech.
Takie zmiany kadrowe są przewidziane w ustawie o centralnych organach władzy wykonawczej. Zgodnie z dokumentem, w przypadku odwołania ministra, pierwszy zastępca i wiceministrowie są odwoływani ze swoich stanowisk. Inna sprawa, że zdymisjonowani wiceministrowie mogą być ponownie powołani na swoje stanowiska. Jednak Rustem Umerow dał jasno do zrozumienia, że zamierza wprowadzić do ministerstwa nowych ludzi i zacząć od zera.
Kto znalazł się na liście zdymisjonowanych? Anna Malyar, Vladimir Gavrilov, Rostislav Zamlynsky, Denis Sharapov, Andrey Shevchenko i Vitaly Deinega. Kostiantyn Waszczenko został odwołany ze stanowiska sekretarza stanu w Ministerstwie Obrony.
Dwóch wiceministrów, Andrij Szewczenko i Witalij Deynega, dołączyło do ministerstwa w lutym 2023 r., w szczytowym momencie skandalu związanego z nadużyciami w zamówieniach wojskowych. Z drugiej strony Hanna Malyar jest ministrem o długim stażu. Została wiceministrem obrony w sierpniu 2021 r., zanim ministerstwo objął Ołeksij Reznikow.
Malyar była odpowiedzialna za komunikację strategiczną i politykę informacyjną. Podczas wojny na pełną skalę aktywnie publikowała w mediach społecznościowych informacje o sukcesach sił zbrojnych na froncie. Często posty te wyprzedzały oficjalne raporty Sztabu Generalnego Sił Zbrojnych Ukrainy i prowadziły do nieporozumień. Wojsko nazwało niektóre z jej postów przedwczesnymi i fałszywymi, za co została bezlitośnie skrytykowana.
Znany ukraiński dziennikarz Jurij Butusow, który walczy na froncie, twierdzi, że Malyar walczyła z jednostką kominikacji Sztabu Generalnego, domagając się zwolnienia personelu wojskowego, który nie zgadzał się z jej decyzjami.
„Ostatecznie Malyar całkowicie odebrała wojskowym prawo do informowania o sytuacji operacyjnej. To właśnie ona była odpowiedzialna za maksymalne blokowanie pracy dziennikarzy, zabraniając dziennikarzom filmowania wyzwolenia ukraińskich miast, dopóki prezydent nie przyjedzie tam pierwszy, pozbawiając ich akredytacji – więc świat nie zobaczył materiału filmowego o tym, jak ludzie spotkali wyzwolicieli w Izjumie, Bałakliji, Chersoniu i wielu wioskach” – zareagował Butusow na dymisję wiceministra.
Wojskowy Dmytro Kukharchuk uważa, że informacje Hanny Malyar o wyzwolonej Andrijiwce zasługują na odpowiedzialność karną. Uważa, że to nie tylko naruszenie ciszy informacyjnej, to zdrada stanu. „Kiedy Malyar pisała o wyzwolonej Andrijiwce, wróg nie miał jasnego zrozumienia utraty tej osady” – powiedział dowódca. Według niego, oświadczenie Malyar dało do zrozumienia okupantom, że wioska jest w pełni pod kontrolą Sił Zbrojnych Ukrainy. A potem artyleria wroga zaczęła strzelać nie do celu, ale po obwodzie całej osady. Takie zachowanie rzecznika spowodowało ofiary wśród obrońców.
Nowi zastępcy szefa ministerstwa zostaną mianowani, gdy tylko Rustem Umerov wróci z podróży służbowej. Nowy minister prawdopodobnie będzie polegać na własnych ludziach. Taką opinię wyraził analityk polityczny Andrij Myseliuk. „Mogą to być ludzie, którzy już pracowali w wojsku, z doświadczeniem w armii. Ale trudno to przewidzieć. Ważne jest to, co zrobią. Bo najważniejsze jest tu doświadczenie w działaniach międzynarodowych, współpraca z partnerami i wsparcie armii” – podkreślił politolog.
Jest kilka ważnych czynników, formujących nową ekipę ministerstwa. Najważniejszym jest zdolność do pracy w formacie Ramstein. Drugi czynnik to brak skandali korupcyjnych.
Niektórzy analitycy rozpowszechniają pogłoski, że nowy zespół Umerowa będzie składał się głównie z Tatarów krymskich. Analityk polityczny Wołodymyr Fesenko zauważył jednak, że w Ministerstwie Obrony na pewno nie będzie zespołu Tatarów krymskich. „Możliwe, że Tatarzy krymscy zostaną powołani do służby ochrony ministra i personelu osobistego. Jeden wiceminister z Tatarów krymskich jest możliwy, ale dwóch lub trzech jest mało prawdopodobne” – podsumował ekspert.
Viktor Tymoshchuk, zastępca szefa Centrum Reform Politycznych i Prawnych, nie wyklucza, że mianowanie nowych wiceministrów obrony może się opóźnić, ponieważ kandydaci na te stanowiska muszą przejść specjalne kontrole organów ścigania, NAZK itp. oraz uzyskać dostęp do tajemnic państwowych.
Analityk polityczny Petro Oleshchuk wątpi, że Rustem Umerov będzie mógł mianować wszystkich tych, których chciałby widzieć jako swoich zastępców. „Nie sądzę, by spodziewał się umieścić swoich ludzi na wszystkich stanowiskach. Nie wszyscy zwolnieni odejdą, niektórzy zostaną. Ponieważ ministerstwo odgrywa teraz ważną rolę, w tym dyplomatyczną, i musi wypełniać swoje zobowiązania wobec partnerów międzynarodowych” – mówi Oleszczuk.
Analitycy są zgodni, że nawet całkowita wymiana zespołu w Ministerstwie Obrony nie będzie stanowiła zagrożenia dla współpracy międzynarodowej ministerstwa i dostaw zachodniej broni. Najważniejsze, by zmiany w ministerstwie nie wpłynęły na dostawy dla wojska. Eksperci są w tej kwestii jednomyślni. Umerow prawdopodobnie będzie starał się uporządkować sprawy związane z zaopatrzeniem i zarządzaniem wewnętrznym, aby uniknąć losu Reznikowa.
Wiktoria Czyrwa
Photo by JESHOOTS.COM on Unsplash