2 listopada 2022. Katolicki Dzień Wszystkich Świętych obchodzono w Kijowie na cmentarzu Bajkowa. Ukraińscy dziennikarze, historycy i muzealnicy przybyli do polskiej części cmentarza, gdzie pochowane są tysiące Polaków, aby zapalić znicze. Tego rodzaju upamiętnienie odbywa się nie pierwszy raz, ale w tym roku akcja miała szczególne znaczenie: w ten sposób Ukraińcy wyrazili wdzięczność Polakom za bezprecedensową pomoc, jakiej udzielili w czasie wojny.
Organizatorem oraz inspiratorem akcji był ukraiński dziennikarz i historyk, korespondent Radia Wnet Dmytro Antoniuk. W pomoc włączyli się jego koledzy z Radia Wnet: sfinansowali zakup 500 zniczy, które uczestnicy akcji zapalili i umieścili na polskich grobach.
Groby w polskiej części cmentarza Bajkowa w Kijowie datują się z końca XVIII wieku. Pochowanych jest tu tysiące Polaków, w tym wiele wybitnych postaci. Na tym cmentarzu spoczywa wybitny polski artysta Wilhelm Kotarbiński, który kiedyś brał udział w malowaniu katedry Wołodymierskiej i kilku pałaców w stolicy Ukrainy. Na Bajkową znajdują się również groby poety Wołodymyra Wysockiego, doktora Ludwiga Goreckiego, byłego burmistrza Kijowa Józefa Zawadskiego, architekta Waleriana Kulikowskiego, polskich legionistów, którzy bronili Kijowa podczas wojny 1920 roku i wielu innych. Uczestnicy akcji uhonorowali każdego z wybitnych Polaków przeszłości umieszczając na ich grobach zapalone znicze.
Uroczyste nabożeństwo żałobne odprawił ukraiński kapelan Ołeksa Sokił. Według niego był to akt wdzięczności dla polskich braci za pomoc Ukraińcom w trudnych czasach – zarówno 100 lat temu, jak i teraz.
O swojej wdzięczności dla Polaków mówił także Dmytro Antonyuk.
„Nasza akcja to przede wszystkim akt wdzięczności Ukraińców wobec Polski i Polaków. Dla nas jest to sposób na pokazanie naszym – bez przesady – braciom, że dla nas pamięć o naszych polskich przodkach jest równie ważna jak nasza. Robimy wszystko, aby pokazać, że nam też nie zależy, że mamy wspólną pamięć i szacunek zarówno ukraińskich, jak i polskich poległych. I będziemy kontynuować tę pracę w przyszłości” – powiedział Dmytro.
Uczestnikom akcji podziękował także dyrektor Instytutu Polskiego w Kijowie Robert Czyżewski. Wzruszył go fakt, że mimo niebezpieczeństwa ataków rakietowych Ukraińcy zgłosili się na ochotnika i przybyli, by uczcić pamięć polskich przodków.
„Dla mnie te lampy na polskich grobach są źródłem światła, które będzie świecić przez wiele kilometrów. Obchody Wszystkich Świętych są częścią naszego polskiego dziedzictwa i kultury. W Kijowie żyło kiedyś wielu Polaków. Ale albo wyjechali, albo zostali zabici przez bolszewików. Każdy z nich zasługuje na godne wspomnienie. Dlatego cieszę się i jestem wdzięczny, że jesteście tu dzisiaj, aby uczcić to wspomnienie. Bo kiedy Polacy i Ukraińcy są razem, to zbliża i inspiruje” – powiedział Robert Czyżewski.
Po umieszczeniu zniczy na polskich grobach uczestnicy akcji nie zapomnieli o wybitnych Ukraińcach spoczywających na cmentarzu Bajkowa. W szczególności udekorowano groby Mychajła Hruszewskiego, Iwana Nieczuja-Lewickiego, Mychajła Starego, Marii Zańkowieckiej, Gieorgia Narbuta, Maksyma Ryłskiego, Wasyla Stusa i innych. Odwiedzili również bardzo świeży grób słynnego ukraińskiego działacza i obrońcy praw człowieka Romana Ratusznego, który zginął w czerwcu 2022 roku w obronie Ukrainy.
W upamiętnieniu polskich grobów uczestniczyli także przedstawiciele Polsko-Ukraińskiej Izby Gospodarczej – wiceprezes PUIG Oleg Dubisz wraz z zespołem przedstawicielstwa Izby w Kijowie. Zdaniem O. Dubisza takie działania zbliżają do siebie Polaków i Ukraińców, są inspiracją do dalszej współpracy.
Wiktoria Czyrwa
Na zdjęciu: grób Romana Ratusznego