3 kwietnia 2025. Narodowy Bank Ukrainy zdecydował, że nie przedłuży ograniczenia dotyczącego przelewów między osobami fizycznymi z karty na kartę (P2P), które wynosiło 150 000 UAH miesięcznie. Od teraz banki będą mogły samodzielnie ustalać limity według własnego uznania.
Przypomnijmy, że ograniczenie NBU zostało wprowadzone w październiku 2024 roku w celu walki z nadużyciami finansowymi, w szczególności z udziałem tzw. „dropów” – osób, które za wynagrodzeniem udostępniały swoje konta do wypłat gotówki lub przelewów „do cienia”. Na przykład Biuro Bezpieczeństwa Gospodarczego niedawno ujawniło zakrojoną na szeroką skalę procedurę z udziałem ponad 4000 takich osób.
NBU twierdzi, że w czasie obowiązywania ograniczenia podjęto szereg działań na rzecz zwiększenia przejrzystości operacji finansowych. W szczególności przyjęto ustawę Ukrainy nr 3994-IX z dnia 8 października 2024 roku, która wzmocniła uprawnienia NBU w zakresie regulowania usług finansowych oraz zwiększyła kary za naruszenia prawa płatniczego.
Ponadto w grudniu 2024 roku większość ukraińskich banków podpisała z NBU memorandum o zapewnieniu przejrzystości rynku usług płatniczych, zobowiązując się do wdrożenia podejścia opartego na analizie ryzyka przy realizacji przelewów.
W praktyce oznaczało to, że limity nie były stosowane wobec klientów z potwierdzonymi źródłami dochodów, natomiast wobec pozostałych klientów mogły być wprowadzane ograniczenia.
Zgodnie z porozumieniem między bankami, standardowe limity wynosiły 150 000 UAH miesięcznie, a od czerwca 2025 roku mają zostać obniżone do 100 000 UAH. Dla tzw. „klientów podwyższonego ryzyka” (np. obywateli Rosji lub Białorusi, zagranicznych PEP – osób zajmujących eksponowane stanowiska polityczne) ograniczenia są jeszcze surowsze – 50 000 UAH miesięcznie. Niemniej jednak, według danych NBU, tacy klienci stanowią mniej niż 1 procent.
O tym, że ograniczenie przelewów zostanie zniesione, prezes NBU Andrij Pysznyj mówił już kilka miesięcy temu. Według niego, kontrola nie powinna być scentralizowana, lecz realizowana na poziomie samych banków, które powinny udoskonalać swoje systemy weryfikacji klientów i kierować się zasadą „poznaj swojego klienta”.
Zgodnie z postanowieniami Memorandum banki mają kierować się wskaźnikami umożliwiającymi identyfikację ryzykownych zachowań osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą. Przykładowo podejrzenia mogą wzbudzać gwałtowne skoki liczby operacji, stałe zerowe saldo na koncie lub regularne dzielenie płatności, zwłaszcza na „okrągłe” kwoty.
Przedstawiciele ukraińskich banków podkreślają, że potrzeba stosowania ograniczeń regulacyjnych zniknęła po wprowadzeniu Memorandum, ponieważ jego postanowienia obejmują kluczowe ryzyka. Zniesienie ogólnego limitu 150 000 UAH miesięcznie, ustanowionego przez Narodowy Bank Ukrainy, nie wpłynęło na podejście banków do ograniczania poszczególnych kategorii klientów. Tym samym, zniesienie ograniczenia przez NBU nie stanowi podstawy do zmiany już wdrożonych zasad wewnętrznych.
Jednak w środowisku bankowym przyznaje się, że choć większość uczestników rynku dobrowolnie przystąpiła do Memorandum i przestrzega jego postanowień, istnieje ryzyko, że niektóre instytucje mogą potraktować zniesienie ograniczenia państwowego jako pretekst do likwidacji własnych limitów. Jeśli tak się stanie, NBU może powrócić do obowiązkowych środków regulacyjnych.
Równolegle ze zniesieniem ograniczenia, NBU opracował koncepcję utworzenia osobnego rejestru osób, których przelewy będą wymagać wzmocnionego nadzoru. Będzie to baza danych zawierająca informacje o osobach fizycznych i prawnych, których operacje finansowe budzą podejrzenia lub spełniają określone kryteria ryzyka. Do takich osób mogą należeć np. ci, którzy dokonują dużych wolumenów transakcji bez oczywistego uzasadnienia ekonomicznego, albo osoby powiązane z krajami o wysokim poziomie ryzyka w zakresie prania pieniędzy. Pomysł utworzenia takiego rejestru ma wkrótce zostać rozpatrzony w Radzie Najwyższej.
Wiktoria Czyrwa
Image by Mohamed Hassan from Pixabay