22 kwietnia 2025. Biznes wystawił Państwowej Służbie Celnej Ukrainy najwyższą od ostatnich dziesięciu lat ocenę – 3,40 na 5 możliwych. Takie dane opublikowało Europejskie Stowarzyszenie Biznesu wspólnie z DHL, które przeprowadziło badanie „Indeks Celny” za 2024 rok.
Badanie „Indeks Celny” prowadzone jest od 2010 roku. Jego ocena łączna opiera się na trzech komponentach:
- jakości usług celnych,
- poziomie korupcji oraz
- efektywności systemu „Jednego okna”.
Indeks aktualizowany jest co roku; wartość 3 uznawana jest za neutralną, a maksymalna możliwa ocena wynosi 5 punktów.
Ostatnia edycja badania objęła okres 2024 roku. Ankieta była przeprowadzana od 17 do 31 marca 2025 roku, a udział w niej wzięło 50 ekspertów ds. celnych reprezentujących firmy członkowskie Europejskiego Stowarzyszenia Biznesu.
Spośród trzech kluczowych elementów indeksu — poziomu korupcji, jakości obsługi celnej oraz funkcjonowania systemu „Jednego okna” — dwa wykazały pozytywną dynamikę. Jednocześnie zadowolenie z działania „Jednego okna” nieco się obniżyło.
Najmniejsze zadowolenie przyniosła respondentom jakość usług celnych i kompetencje pracowników służby celnej. Ten aspekt uzyskał ocenę 3,08 punktu — wobec 2,76 w ubiegłym roku. 60 proc. uważa, że usługi są na akceptowalnym poziomie, 22 proc. oceniło je jako wysokie, a 2 proc. — jako bardzo wysokie. Odsetek respondentów skarżących się na niską jakość spadł: 14 proc. określiło ją jako złą, a 2 proc. — jako skrajnie niezadowalającą (wcześniej odpowiednio 25 proc. i 6 proc.).
Jeśli chodzi o sytuację antykorupcyjną, to również uległa ona poprawie: ocena wzrosła do 3,53 punktu (3,20 w 2023 roku). Większość ankietowanych — 53 proc. — uważa, że nic się nie zmieniło, 23 proc. zauważyło pewien spadek korupcji, a 18 proc. — znaczny. Tylko 6 proc. respondentów twierdzi, że sytuacja się pogorszyła — wobec 14 proc. w poprzednim raporcie.
Funkcjonowanie systemu „Jednego okna” nadal pozostaje najlepiej ocenianym komponentem indeksu. Pomimo spadku do 3,59 punkta z 3,77punkta, aż 45 proc. respondentów oceniło go dobrze, a 12 proc. — bardzo dobrze. Jako zadowalający uznało go 33 proc., a negatywną opinię wyraziło 10 proc. firm.
Główne trudności przy przechodzeniu procedur celnych biznes wiąże z działaniem Państwowej Służby ds. Bezpieczeństwa Żywności i Ochrony Konsumentów oraz działu wyceny celnej. W 2024 roku o trudnościach z korygowaniem wartości celnej poinformowało już 60 proc. respondentów. Dla porównania: w 2023 roku było ich 46 proc., a w 2022 — 37 procent.
Wyniki badania pokazały również, że 70 proc. firm albo już posiada status upoważnionego przedsiębiorcy (AEO), albo planuje go uzyskać. Rośnie także popularność procedury wspólnego tranzytu: korzysta z niej 20 proc. respondentów (w ubiegłym roku — 14 proc.). Z uproszczeń tranzytowych obecnie korzysta 15 proc. ankietowanych (w 2023 roku — jedynie 4 proc.).
W ciągu ostatniego roku jedna trzecia firm zmieniła miejsce odprawy ładunków. Jednak w 71 proc. przypadków przyczyną nie były trudności z procedurą.
Według Natalii Artemczuk, która w EBA odpowiada za obszary polityki celnej i podatkowej, w 2024 roku system celny aktywnie dostosowywał się do standardów europejskich. Zaznaczyła, że zgodnie z raportem z realizacji Umowy Stowarzyszeniowej, w dziedzinie celnej osiągnięto 30-procentowy postęp w ciągu roku. Jednocześnie skupienie się na implementacji norm UE mogło spowodować niedostateczną uwagę wobec usprawnienia usług dla biznesu. Potwierdza to także nieco gorsza ocena „Jednego okna”. Artemczuk wyraziła nadzieję, że w 2025 roku system ten zostanie zaktualizowany i zmodernizowany.
Z kolei Wasyl Mychajłow, kierujący działalnością operacyjną DHL Express w Ukrainie, podkreślił, że konstruktywna współpraca jest możliwa jedynie pod warunkiem wzajemnego szacunku i zaufania. Zaznaczył: stabilny wzrost „Indeksu Celnego” jest dowodem na to, że ukraińska służba celna stopniowo się doskonali, pomimo trudnych okoliczności.
Wiktoria Czyrwa
Image by Clker-Free-Vector-Images from Pixabay