14 kwietnia 2025. Przewodniczący Komitetu Finansów, Polityki Podatkowej i Celnej Rady Najwyższej Danyło Hetmancew udzielił obszernego wywiadu portalowi Mind.ua. Opowiedział w nim o realizacji Narodowej Strategii Dochodów, walce z szarą strefą oraz o nowościach podatkowych.
Danyło Hetmancew przypomniał, że Narodowa Strategia Dochodów, przyjęta rok temu, zakłada realizację 207 wskaźników do 2030 roku. Spośród 85 działań zaplanowanych na rok 2024, 64 wskaźniki zostały wykonane terminowo, a 21 przeniesiono na 2025 rok.
Wśród kluczowych działań wymienił automatyzację procedur kontroli podatkowej w zakresie cen transferowych, wdrożenie systemu zarządzania ryzykiem podatkowym, uruchomienie Klubu Białego Biznesu.
W ramach zmian organizacyjnych zredukowano 78 proc. inspektoratów podatkowych i o 12,5 proc. zmniejszono liczbę pracowników Państwowej Służby Podatkowej. Miała na to wpływ także cyfryzacja wielu usług podatkowych.
Hetmancew podkreślił, że na rok 2025 przewidziano realizację 74 działań w ramach strategii.
„Najważniejsze z nich to projekt ustawy o wprowadzeniu międzynarodowej automatycznej wymiany informacji o dochodach uzyskiwanych za pośrednictwem platform cyfrowych, implementacja przepisów dyrektywy ATAD dotyczącej przeciwdziałania unikaniu opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych, dalsze prace nad systemem e-audytu, doskonalenie mechanizmu zarządzania ryzykiem podatkowym oraz pełne wdrożenie elektronicznego znaku akcyzy” – powiedział deputowany.
Uproszczony system podatkowy
Danyło Hetmancew zapowiedział, że reforma uproszczonego systemu podatkowego jest planowana, jednak do czasu zakończenia stanu wojennego nie przewiduje się żadnych radykalnych zmian. Niemniej szef komisji finansowej udzielił przedsiębiorcom rady:
jeśli planują rozwój swojej działalności na kilka lat do przodu i nadal wykorzystują podatek jednolity jako furtkę, powinni jak najszybciej przejść na ogólny system podatkowy i płacić podatek dochodowy.
„Niestety, podatek jednolity, który miał wspierać rozwój małych firm, stał się narzędziem unikania opodatkowania dla średnich i dużych przedsiębiorstw. To jest niedopuszczalne. Zlikwidowanie tej czarnej dziury uniemożliwi unikanie podatków przez większe podmioty gospodarcze” – zaznaczył Hetmancew.
Jego zdaniem powszechne jest błędne przekonanie, że dzielenie działalności na osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą (FOP) i korzystanie z uproszczonego systemu opodatkowania to „legalna” metoda obchodzenia prawa podatkowego, podczas gdy w rzeczywistości może to być kwalifikowane jako przestępstwo.
Walka z szarą strefą
Odpowiadając na pytanie o działania państwa w zakresie zwalczania szarej strefy, Hetmancew zaznaczył, że w 2024 roku budżet państwa otrzymał 2,5 mld USD (ponad 100 mld UAH) właśnie dzięki uszczelnieniu systemu podatkowego przez Państwową Służbę Podatkową. W 2025 roku oczekiwane są wpływy rzędu 170 mld UAH.
„Największy potencjał w zwiększeniu dochodów z uszczelnienia widzimy w walce z przemytem i nadużyciami w handlu. Na przykład w 2024 roku obrót w handlu, zarejestrowany przez kasy fiskalne, wzrósł o 1157,5 mld UAH.
Warto też wspomnieć o rynku towarów akcyzowych – szara strefa w obrocie wyrobami tytoniowymi spadła z 25 proc. do 12,6 proc., a produkcja alkoholu wzrosła trzykrotnie w porównaniu z 2021 rokiem” – wskazał Hetmancew.
Podkreślił przy tym, że w 2026 roku nieuniknione będzie zmniejszenie międzynarodowej pomocy, więc Ukraina powinna poszukiwać źródeł kompensacji wpływów budżetowych.
„Musimy wycisnąć maksimum z procesu uszczelniania, który może przynieść budżetowi jeszcze 420–450 mld UAH, i dołożyć starań do przyspieszenia wzrostu PKB, do czego blok gospodarczy Gabinetu Ministrów powinien opracowywać, przyjmować i wdrażać odpowiednie programy” – stwierdził Hetmancew.
Polityka Narodowego Banku Ukrainy
Zdaniem przewodniczącego komitetu Rady Najwyższej, Ukraina znajduje się obecnie w przejściowym etapie polityki monetarnej. Z jednej strony NBU nie utrzymuje już sztywnego kursu walutowego, ale nadal kontroluje rynek walutowy dzięki mechanizmowi kontrolowanej płynności. Z drugiej strony nie prowadzi jeszcze pełnego celu inflacyjnego, ale deklaruje i podejmuje kroki w kierunku powrotu do takiego reżimu.
„Oczywiście skuteczność stopy referencyjnej jest obecnie mniejsza niż w pełnym reżimie celu inflacyjnego, ale wpływ wciąż istnieje. Widać to w rentowności obligacji rządowych i depozytów, która nieco wzrosła. Widzimy też, że sytuacja na rynku walutowym w lutym i marcu się ustabilizowała, a wielkość interwencji walutowych NBU na rynku międzybankowym spada trzeci miesiąc z rzędu” – powiedział Hetmancew.
Zgadzając się z tezą, że odwrotną stroną wysokiej stopy referencyjnej jest ograniczenie kredytowania – które i tak pozostaje na niskim poziomie – deputowany podkreślił, że w nadzwyczajnych warunkach pełnoskalowej wojny Narodowy Bank Ukrainy powinien znaleźć równowagę w podejściu do polityki monetarnej. Jednocześnie powinna zapewniać kontrolę inflacji, stabilność finansową, nie tłumiąc przy tym wzrostu PKB i nie hamując udzielania kredytów.
Zdaniem Hetmancewa NBU wraz z Gabinetem Ministrów powinien skupić się na rozwijaniu subsydiowanych programów kredytowych, zwiększaniu finansowania MŚP na terenach wyzwolonych oraz wspieraniu osób wewnętrznie przesiedlonych, w tym poprzez kredytowanie odbudowy zniszczonego lub uszkodzonego mieszkalnictwa. Równolegle należy kłaść nacisk na współpracę z międzynarodowymi instytucjami finansowymi w celu szerszej realizacji programów kredytowania ukraińskiego biznesu.
„Ale żeby to osiągnąć, konieczne jest wreszcie stworzenie i uruchomienie pełnoprawnego mechanizmu ubezpieczenia ryzyk wojennych, którego brak zniechęca zagranicznych inwestorów do wprowadzania kapitału w Ukrainę” – uważa Danyło Hetmancew.
Wiktoria Czyrwa
Image by Andrzej Rembowski from Pixabay