31 marca 2025. Międzynarodowy Fundusz Walutowy zakończył siódmy przegląd programu rozszerzonego finansowania dla Ukrainy i zatwierdził wypłatę kolejnej transzy w wysokości 400 mln USD. W zaktualizowanym memorandum zapisano cztery nowe strukturalne wskaźniki oraz dokonano przeglądu terminów realizacji niektórych wcześniejszych zobowiązań.
Aby otrzymać kolejną transzę finansowania, Ukraina musi zrealizować osiem strukturalnych wskaźników: cztery nowe oraz cztery, których wdrożenie zostało przesunięte w czasie.
Do nowych zobowiązań należy przeprowadzenie niezależnej analizy działalności Narodowej Komisji Papierów Wartościowych i Giełdy, która ma zostać zrealizowana do końca czerwca 2025 roku. Celem kontroli jest ocena przejrzystości działań regulatora, wykrycie potencjalnych konfliktów interesów urzędników oraz sprawdzenie, na ile ich praca odpowiada unijnym standardom. Jak zaznaczają eksperci, wyniki tej kontroli mogą doprowadzić do zmian kadrowych w składzie komisji.
Kolejnym oczekiwaniem MFW jest aktualizacja procedury naboru kandydatów do rad nadzorczych przedsiębiorstw państwowych. Nowe wymagania obejmują jasne określenie kryteriów selekcji, zaangażowanie międzynarodowych ekspertów w skład komisji konkursowej oraz zapewnienie nadzoru społecznego nad procesem. Rząd ma wdrożyć ten punkt do sierpnia 2025 roku.
Trzeci nowy wskaźnik dotyczy opracowania zaktualizowanej strategii IT Ministerstwa Finansów, którą należy przygotować do września. Ma ona obejmować integrację baz danych służb podatkowych i celnych, automatyzację zwrotu VAT oraz dołączenie do międzynarodowych systemów wymiany informacji finansowych FATCA i BEPS.
Kolejnym zobowiązaniem jest przyjęcie strategii zarządzania projektami inwestycyjnymi państwa do grudnia 2025 roku. Dokument ten ma wyznaczyć priorytetowe kierunki finansowania publicznego, utworzyć publiczny rejestr takich projektów oraz przewidywać jawne raportowanie o ich realizacji.
Wśród zobowiązań, których realizacja została przesunięta, znajduje się mianowanie nowego szefa Biura Bezpieczeństwa Gospodarczego. Przypomnijmy, że po przejściu kolejnego etapu konkursu – testów – o to stanowisko ubiega się 16 kandydatów. Kolejne etapy obejmują wykonanie zadań praktycznych, rozmowy kwalifikacyjne oraz sprawdzenie uczciwości kandydatów.
Wciąż nie został również uchwalony projekt ustawy znoszący obowiązkowe zamykanie postępowań przygotowawczych z powodu upływu terminów – tzw. „poprawki Łozowego”. Inicjatorami zmian są SAP i NABU, podczas gdy przedstawiciele biznesu ostrzegają, że może to prowadzić do zwiększenia nacisku ze strony organów ścigania. Na chwilę obecną projekt ustawy nie ma wystarczającego poparcia w parlamencie nawet do jego wprowadzenia do porządku dziennego.
Kolejny punkt to zakończenie audytu NABU i publikacja jego wyników. Te trzy wymagania muszą zostać zrealizowane do końca lipca.
MFW nalega również na przyjęcie projektu ustawy dotyczącego regulowania ryzyk stron trzecich w sektorze finansowym. Jego rejestrację przesunięto z maja na wrzesień 2025 roku. Ustawa ma wprowadzić techniczne i regulacyjne wymogi wobec firm, które pośrednio wpływają na funkcjonowanie banków – takich jak centra danych, dostawcy usług IT itd. Celem jest zapobieżenie wyprowadzaniu środków i unikaniu opodatkowania poprzez pośredników.
Poza wskaźnikami strukturalnymi, memorandum zawiera również inne punkty – zalecenia i plany, które mogą zostać zrealizowane w zależności od sytuacji.
Narodowy Bank Ukrainy we współpracy z MSW i Policją Narodową do czerwca 2025 roku ma osiągnąć znaczący postęp w walce z nielegalnym rynkiem usług finansowych i płatniczych. W tym celu niezbędne są zmiany w przepisach regulujących tryb cofania licencji i likwidacji instytucji finansowych niebędących bankami.
Kolejny punkt memorandum to wdrożenie systemu oceny efektywności działania banków państwowych. Pierwszą taką kontrolę Ministerstwo Finansów planuje przeprowadzić w lipcu 2025 roku.
Władze Ukrainy zadeklarowały również gotowość do podniesienia stawek podatkowych w przypadku deficytu budżetowego lub niespodziewanego wzrostu wydatków. W memorandum wskazano, że zmiana stawki VAT uznawana jest za najbardziej efektywne źródło pozyskania dodatkowych środków do budżetu.
Ostatnim punktem jest przyjęcie projektu ustawy o ubezpieczeniu ryzyk wojennych, zarejestrowanego w parlamencie w grudniu 2024 roku. Ustawa ma zostać uchwalona do końca czerwca. Zakłada utworzenie specjalnej agencji zajmującej się ubezpieczaniem i reasekuracją ryzyk wojennych. Jej współzałożycielami mają zostać Rada Ministrów oraz międzynarodowe instytucje finansowe – pod warunkiem wcześniejszego uzgodnienia ich udziału z NBU.
Według przewodniczącego parlamentarnej komisji ds. finansów i podatków Danyła Hetmancewa, w lipcu ma się odbyć ósmy przegląd programu MFW, podczas którego mają zostać omówione wskaźniki dotyczące reform planowanych do realizacji w połowie bieżącego roku.
Hetmancew wyraził nadzieję, że z opóźnień w realizacji programu MFW zostaną wyciągnięte wnioski.
„W obecnych warunkach nie możemy sobie pozwolić, aby współpraca w ramach programu – który był i pozostaje kotwicą stabilności makroekonomicznej kraju – znalazła się nawet pod niewielkim zagrożeniem” – zaznaczył deputowany.
Zaktualizowano również harmonogram wypłat kolejnych transz MFW dla Ukrainy. W czerwcu dziewiąta transza zostanie zmniejszona z pierwotnie planowanych 600 mln USD do 370 mln USD, a w sierpniu dziesiąta – z 400 mln do 330 mln. Natomiast w grudniu kwota jedenastej transzy wzrośnie: zamiast 330 mln USD Ukraina ma otrzymać 790 mln USD. Wypłaty w sierpniu 2026 roku oraz w marcu 2027 roku pozostaną bez zmian – odpowiednio 750 mln i 790 mln USD.
Łącznie w ciągu niemal dwóch lat współpracy z MFW Ukraina pomyślnie przeszła sześć poprzednich przeglądów. Dzięki temu do budżetu państwa trafiło już około 9,8 mld USD z całkowitej kwoty 15,5 mld USD przewidzianej w programie na lata 2023–2027.
Wiktoria Czyrwa
Image by 3D Animation Production Company from Pixabay