1 marca 2024. W ubiegłym tygodniu rynek walutowy odnotował kolejny historyczny rekord dla dolara w Ukrainie – 38,62 UAH/ USD. Od października ubiegłego roku, kiedy Narodowy Bank Ukrainy po raz pierwszy zrezygnował ze stałego kursu wymiany, dolar wzrósł o ponad dwie hrywny na międzybankowym rynku walutowym. Jak długo potrwa trend dewaluacji hrywny?
W ostatnim tygodniu lutego dolar umocnił się o prawie 1 UAH. Po krótkim umocnieniu hrywna zaczęła słabnąć, a regulator stał się mniej aktywny w jej sprzedaży na rynku. Jakie są przyczyny tego zjawiska?
Główną jest zmniejszenie pomocy międzynarodowej. W pierwszych dwóch miesiącach roku budżet otrzymał jedynie 436 mln USD z Japonii. Zmusiło to Narodowy Bank Ukrainy ( NBU) do ostrożniejszego niż w poprzednich miesiącach wydawania rezerw walutowych w celu wsparcia hrywny. Eksperci od dawna ostrzegają, że bez odpowiedniej i stabilnej pomocy makrofinansowej z zagranicy, kurs walutowy będzie niestabilny. Oleg Pendzin, członek Ekonomicznego Klubu Dyskusyjnego, uważa że głównym czynnikiem stojącym za obecną i przyszłą stabilnością kursu walutowego są opóźnienia w międzynarodowej pomocy.
„Decyzja o pomocy makrofinansowej ze strony USA została przełożona na początek marca, fundusze unijne wpłyną dopiero w połowie marca. Dlatego Ukraina znajduje się w stanie oszczędności” – powiedział analityk.
Mykola Khmelevsky, niezależny ekspert, również uważa, że kurs dolara w Ukrainie w bieżącym roku będzie w dużej mierze zależał od finansowania międzynarodowego. Jeśli więc zostanie ono zatrzymane lub znacznie ograniczone, Narodowy Bank Ukrainy będzie musiał zwiększyć dewaluację hrywny.
„Obecnie nie ma jasnych informacji o tym, kiedy i ile pomocy finansowej zostanie udzielone Ukrainie i jak długo będzie ona musiała radzić sobie sama” – twierdzi Oleksandr Okhrimenko, dyrektor Ukraińskiej Grupy Analitycznej. „Ta niepewność zmusza władze do wdrażania środków oszczędnościowych, co przyczynia się do wzrostu kursu dolara. Istnieje pewna inercja, więc można przypuszczać, że za tydzień gotówkowy dolar będzie kosztować prawie 40 UAH, jak zresztą rok temu. Moim zdaniem, Ukraińcy nie są gotowi płacić za dolara 40 UAH, ponieważ już były przypadki, kiedy potem taniał o 3-4 hrywny”.
Istnieją jednak inne opinie. Analitycy ICU zauważają, że wzrost popytu na walutę był jednorazowym wydarzeniem i mógł być spowodowany zakupem waluty przez agencje rządowe w celu opłacenia kontraktów obronnych z zagranicznymi dostawcami.
„NBU pozwolił hrywnie osłabić się do rekordowego poziomu, co pokazało rynkowi nowe punkty odniesienia dla możliwych wahań w najbliższym czasie. Jednocześnie NBU pozostaje zaangażowany w naprzemienne ruchy kursu walutowego w obu kierunkach, co zostało zademonstrowane w zeszłym tygodniu”.
Zastępca prezesa Narodowego Banku Ukrainy Sergiy Nikolajczuk nie widzi powodów do paniki. Jego zdaniem, biorąc pod uwagę, że kurs walutowy nie jest stały, ale kształtuje się w trybie „zarządzanej elastyczności”, wahania w jednym lub drugim kierunku są całkowicie normalne.
Wielu ekspertów jest jednak pesymistami. Przekonują, że dewaluacja hrywny będzie kontynuowana. Na ile gwałtowne będzie jej tanienie, zależy przede wszystkim od działań Narodowego Banku Ukrainy na rynku międzybankowym, a w drugiej kolejności – od tego, czy popyt na gotówkową walutę wśród osób fizycznych okaże się znaczący oraz czy spekulantom walutowym uda się wywołać panikę i zdestabilizować kurs.
Ekonomiści zrobili prognozę na wartość dolara w 2024 roku. Różnica w nich jest uderzająca. Niektórzy widzą wartość dolara na poziomie 39 UAH do końca roku, podczas gdy inni – na poziomie 44 UAH.
Taras Lesowyi, szef departamentu skarbu w Globus Bank, wzywa do uwzględnienia wszystkich czynników – gospodarczych, wojskowych i społecznych – przy sporządzaniu prognoz kursowych. Jest to jedyny sposób, aby zobaczyć prawdziwy obraz ukraińskiego rynku walutowego. W tej sytuacji bankier przewiduje, że na rynek z pewnością wpłynie rozwój gospodarczy oraz zniesienie barier eksportowych i importowych.
„Epopeja z blokadą granicy jest dużym problemem dla rozwoju eksportu. Chociaż nowy korytarz morski okazał się dość skuteczny, potencjał eksportu i importu za pośrednictwem szlaków drogowych i kolejowych z Europą może nadal stanowić znaczące źródło dochodów walutowych” – powiedział Lesowyi.
Na szanse zapewnienia stabilnego kursu dolara wpływ miał również czynnik nastrojów społecznych. Nie jest tajemnicą, że po negatywnych wiadomościach na temat dolara, Ukraińcy pędzą do kantorów i banków, aby zamienić swoje oszczędności na obcą walutę i wypłacić gotówkę. A to ma wpływ na wahania kursu walutowego. A w kontekście wojny pełnoskalowej sytuacja może eskalować dość często. Ponieważ wojna jest rzeczywistością, która sprawia, że wszelkie prognozy – optymistyczne lub nie – są raczej warunkowe.
Wiktoria Czyrwa
Photo by Karyna Panchenko on Unsplash