17 lipca 2023. Gabinet Ministrów Ukrainy wydał dodatkową uchwałę regulującą procedurę udzielania kredytów preferencyjnych w ramach programu „Przystępne kredyty 5-7-9 procent” dla elektrowni cieplnych i elektrociepłowni w celu sfinansowania naprawy i wymiany uszkodzonego sprzętu. Pięć firm energetycznych złożyło już wnioski o pożyczki na naprawę uszkodzonych urządzeń.
Łączna kwota wniosków wynosi ponad 6,5 mld UAH, przy czym okres kredytowania dla przedsiębiorstw wytwórczych wynosi do 10 lat, biorąc pod uwagę skalę szkód i niezbędne środki finansowe na odbudowę. Według ONZ i Banku Światowego szkody w ukraińskim sektorze energetycznym spowodowane wojną przekroczyły 10 mld USD (z wyłączeniem elektrowni Kachowka). Wiceminister energetyki Farid Safarov twierdzi, że na odbudowę w sektorze potrzeba 11 mld USD.
„Straciliśmy naprawdę dużo infrastruktury energetycznej. Na ten rok oszacowaliśmy poziom strat i środki potrzebne do odbudowy sektora energetycznego. To bieżące prace konserwatorskie, zakup sprzętu, materiałów do naprawy i sama robocizna. Oczywiste jest, że jest to ogromna kwota. Niestety firmy energetyczne w Ukrainie nie mają wolnego kapitału obrotowego, aby to wszystko zrobić, więc nasi międzynarodowi partnerzy pomagają” – powiedział Safarov.
Ministerstwo poinformowało o kilku źródłach finansowania odbudowy w sektorze energii.
Pierwszym z nich jest centrum humanitarne, które otrzymuje pomoc z 30 krajów. Jest to ponad 8000 ton ładunku, który został już rozdzielony między ponad 115 firm energetycznych o różnych formach własności.
Drugim źródłem jest fundusz wsparcia energetycznego utworzony z inicjatywy Ministerstwa Energii i Komisji Europejskiej, który jest wykorzystywany do zakupu niezbędnego sprzętu.
Trzecim źródłem odzyskiwania energii jest bezpośrednie finansowanie z poszczególnych krajów, takich jak Japonia, Stany Zjednoczone i inne.
Rząd również zgodził się na wsparcie sektora energetycznego. Oznacza to udzielanie pożyczek firmom wytwarzającym ciepło. Pozwoli im to uzyskać tańsze pieniądze na zakup niezbędnego sprzętu i uruchomienie odpowiednich jednostek w sezonie grzewczym.
Teraz wsparcie rządowe jest potrzebne bardziej niż kiedykolwiek. Ukraińskie firmy działają w niezwykle trudnych warunkach. Firmy energetyczne są jednymi z pierwszych, które zostały dotknięte skutkami wojny.
DTEK Energy spodziewa się otrzymać około 5 mld UAH w ramach rządowego programu na odbudowę elektrociepłowni i elektrowni wiatrowych po rosyjskim ostrzale. Jednak dyrektor generalny firmy Ildar Saleev twierdzi, że to nie wystarczy.
Według niego, firma potrzebuje ponad 7 mld UAH na odbudowę zniszczonych przez wojnę obiektów. Prawie 3,5 mld UAH miało zostać zainwestowane w zaplanowane naprawy w ciągu roku, ale część tych pieniędzy została już wykorzystana na odbudowę.
„Istnieje program kredytowy, ale jednocześnie jest wiele drobnych biurokratycznych spraw, przez które musimy przejść. Na przykład, ciągle potrzebujemy nowych dowodów zniszczeń spowodowanych ostrzałem, ponieważ jest to program odbudowy po ostrzale” – opisuje sytuację Ildar Saleev.
Jak twierdzą eksperci, istnieje wiele pytań dotyczących zabezpieczeń. Pożyczka może być zabezpieczona przez samą stację, ale niektóre z nich doznały dużych szkód lub znajdują się w pobliżu strefy działań wojennych. Z tego powodu banki kalkulują ryzyko i niechętnie udzielają pożyczek.
Yuriy Katsiyon, wiceprezes zarządu Oszczadbanku, jest przekonany, że aby uruchomić program 5-7-9 proc. na dużą skalę, potrzebne są zmiany w budżecie, które pozwolą Funduszowi Rozwoju Przedsiębiorczości, który rekompensuje stopy procentowe dla przedsiębiorstw, na podjęcie takich działań dla dużych obiektów wytwórczych.
Oleksandr Kharchenko, dyrektor Centrum Badań Energetycznych, uważa, że tylko 20 proc. obiektów energetycznych zostanie przywróconych do następnego sezonu grzewczego, ale na razie to wystarczy.
Ukraińska sieć energetyczna wyszła z zimy prawie w połowie zniszczona, mówi Volodymyr Kudrytskyi, szef Ukrenergo. Według niego, w okresie od października 2022 r. do marca 2023 r., system energetyczny przetrwał 15 ataków rakietowych i 18 ataków dronów. Rosjanie wystrzelili ponad 1200 pocisków i dronów na obiekty energetyczne, a podstacje Ukrenergo zostały trafione 250 razy.
WW każdym razie potrzebujemy miliardów dolarów na zimę, zarówno na wytwarzanie energii, jak i na nasze podstacje. Dlatego w ciągu najbliższych kilku miesięcy musimy zgromadzić znaczne zasoby finansowe” – podsumował Kudrytskyi. Potwierdził, że kredyty preferencyjne są obecnie bardzo potrzebne.
W okresie stanu wojennego (do końca czerwca 2023 r.) w ramach państwowego programu „Przystępne kredyty 5-7-9 proc.” udzielono 29 302 kredyty preferencyjne o wartości 117,4 mld UAH. Obejmują one kredyty inwestycyjne, antykryzysowe i pożyczki dla producentów rolnych itp. W ramach tego programu rząd współpracuje z 45 bankami.
Wiktoria Czyrwa
Photo by Daniel Thomas on Unsplash