24 kwietnia 2023. Gabinet Ministrów określił 7 priorytetowych zadań dla odbudowy sektora energetycznego Ukrainy. Poinformował o tym premier Ukrainy Denys Szmyhal na posiedzeniu rządu.
Podczas wojny na pełną skalę Rosjanie wystrzelili ponad 1200 rakiet i dronów w kluczowe obiekty infrastruktury Ukrainy. Pod koniec okresu jesienno-zimowego w wyniku zniszczeń i okupacji system energetyczny stracił tymczasowo 44 proc. generacji jądrowej, 78 proc. mocy kogeneracji turbinowo- parowej (TPP), 66 proc. elektrociepłowni, 12 proc. elektrowni wodnych, 75 proc. generacji wiatrowej i ponad 20 proc. generacji słonecznej.
Bank Światowy szacuje, że szkody w ukraińskiej infrastrukturze elektrycznej, gazowej i grzewczej, a także w produkcji węgla, wynoszą około 11 mld USD.
Mimo powszechnych zniszczeń, Ukrainie udało się zakończyć sezon grzewczy z nadwyżką mocy w systemie energetycznym.
„Mamy 1,4 mln ton węgla w magazynach i 8,5 mld metrów sześciennych gazu w magazynach. W ubiegłym roku zgromadziliśmy wystarczające zasoby. To odegrało ważną rolę. Teraz znów zaczynamy gromadzić zasoby na kolejny sezon grzewczy” – potwierdził premier.
Głównym kierunkiem deklarowanym przez rząd jest odbudowa systemu energetycznego. Obecnie rozpoczęła się zakrojona na szeroką skalę akcja naprawy, odbudowy, budowy, rekonstrukcji i ochrony krajowego systemu energetycznego. Odbudowa oznacza modernizację. W tym celu Ukraina aktywnie pozyskuje środki i wiedzę od partnerów.
Drugim krokiem powinna być decentralizacja systemu energetycznego, w tym rozwój małej generacji, zwiększenie liczby turbin gazowych, które można szybko rozmieścić, wprowadzenie magazynów energii a także zachęcanie Ukraińców do instalowania paneli słonecznych wraz z indywidualnymi magazynami energii. Ukraina nie ma innego wyboru, jak tylko wykorzystać technologię inteligentnych sieci energetycznych, aby lepiej kontrolować obciążenie sieci i skuteczniej reagować na wyzwania.
Trzeci obszar to integracja z UE. Jak podkreślił premier Szmyhal, Ukraina ma ogromny potencjał w eksporcie i imporcie energii elektrycznej z UE. Pod koniec okresu jesienno-zimowego sektor energetyczny przeszedł od oświadczeń o potrzebie ewakuacji miast liczących ponad milion mieszkańców do obietnic wznowienia eksportu niewielkich ilości energii elektrycznej do UE. Kwestia eksportu pozostaje jednak w sferze polityki. Techniczne możliwości istnieją, a logika ekonomiczna potwierdza, że należy go otworzyć, ale ryzyko polityczne spowolniło ten proces – twierdzą analitycy. Ryzyko polityczne obejmuje możliwe niezadowolenie ludności, która jest czasami ograniczona w dostawach energii elektrycznej.
Rząd widzi rozwój czystej, zielonej generacji jako czwarte zadanie. „Ukraina będzie częścią UE, a zatem częścią Europejskiego Zielonego Ładu. Będziemy nadal stosować rozsądne podejścia do stymulowania i wspierania zielonej generacji. Wykorzystamy aukcje, świadectwa pochodzenia i inne narzędzia, aby zwiększyć udział zielonej generacji na Ukrainie” – powiedział premier.
Piątym krokiem, który Ukraina musi zrobić już teraz, jest wydobycie ukraińskiego gazu. Energetycy szacują, że kraj zajmuje drugie miejsce w Europie pod względem własnych zasobów gazu. Dlatego nic nie stoi na przeszkodzie, by być w pełni samowystarczalnym. „Aktywnie przyciągamy prywatnych inwestorów, w tym największe światowe firmy. Mamy działający instrument podziału produkcji (PSA), a 10 obiektów w ramach tego mechanizmu już działa. Likwidujemy schemat uśpionych licencji wydobywczych. Rozwijamy aukcje elektroniczne. Planujemy stać się gazowym sejfem Europy, ponieważ Ukraina ma największe magazyny gazu na kontynencie – powiedział premier.
W przyszłości rząd planuje zagospodarować szelf gazowy Morza Czarnego, złoża w Karpatach, zwiększyć produkcję biometanu i zintegrować się z europejską infrastrukturą wodorową.
Rząd wskazał też inne ważne zadanie: efektywność energetyczną. Oznacza to zmniejszenie zużycia energii w budynkach mieszkalnych i publicznych w całym kraju. Kluczowym zadaniem jest termomodernizacja. Gabinet Ministrów wyznaczył ambitny cel, jakim jest termomodernizacja 1 500 budynków mieszkalnych i 1 000 budynków użyteczności publicznej rocznie.
Jako siódme zadanie premier wymienił rafinację i transport ropy naftowej. Według niego, wykorzystanie najnowszych technologii przy poszukiwaniach geologicznych pozwoli na zwiększenie wydobycia ropy, natomiast modernizacja ropociągów otworzy możliwość transportu ropy do Niemiec, Węgier, Słowacji i Czech z możliwością jej importu, co wzmocni bezpieczeństwo energetyczne Ukrainy.
Przebudowa systemu energetycznego Ukrainy powinna opierać się na najnowszych technologiach przemysłowych, skupiać się na efektywności energetycznej, niezawodności i zrównoważonym rozwoju. Aby to osiągnąć, musimy skupić się na zmianach prawnych w czterech kluczowych obszarach:
- neutralny węglowo i samowystarczalny system energetyczny;
- odnawialne źródła energii;
- budowa mikrosieci i wdrażanie inteligentnych systemów energetycznych w celu decentralizacji i zapewnienia stabilności;
- systemy długoterminowego magazynowania energii.
Jeśli przyszły system energetyczny Ukrainy zostanie odpowiednio zaprojektowany i wdrożony, ustanowimy pozytywny precedens. Pokażemy, że nawet kraj borykający się z największymi wyzwaniami może zbudować czysty, energooszczędny i zrównoważony system praktycznie od podstaw.
Wiktoria Czyrwa