28 lipca 2022. Rada Najwyższa przegłosowała powołanie byłego deputowanego ludowego Andrija Kostina na stanowisko prokuratora generalnego Ukrainy. Głosowało za nim 299 parlamentarzystów. To już trzeci prokurator generalny za kadencji prezydenta Wołodymyra Zełenskiego.
Przypomnijmy, że poprzedniczka Kostina, Iryna Wenediktowa, została odwołana 19 lipca. Przez pewien czas obowiązki szefa Prokuratury Generalnej pełnił jej zastępca Ołeksij Symonenko. Właściwie to on był wskazywany jako następca Wenediktowej– jako człowiek bliski zastępcy szefa Kancelarii Prezydenta Olega Tatarowa.
Na nowego prokuratora generalnego powołano jednak osobę, uznawaną za bliską szefowi Biura Prezydenta Andrijowi Jermakowi.
Andriy Kostin ma 49 lat, pochodzi z Odessy, gdzie ukończył Wydział Prawa Państwowego Uniwersytetu Odeskiego im. Miecznikowa. Zanim pojawił się w życiu politycznym Ukrainy, był prawnikiem, jednym z liderów Odeskiego Stowarzyszenia Prawników, kierował firmą prawniczą „Prawo”.
Wszedł do polityki w 2010 roku – został wybrany do Rady Miejskiej Odessy z frakcji Frontu Zmian Arsenija Jaceniuka. W wyborach do Rady Najwyższej w 2019 r. wszedł na listę Partii Sługa Narodu pod numerem 108.
Za Kostinem ciągnie się kilka skandali. Otwarcie wystąpił za przeprowadzeniem wyborów w Donieckiej i Ługańskiej „republikach ludowych”. W maju 2020 r. Kostin został członkiem ukraińskiej delegacji do Trójstronnej Grupy Kontaktowej ds. uregulowania sytuacji w obwodach donieckim i ługańskim, a w listopadzie 2021 r. jej przewodniczył. W kwietniu 2022 roku został członkiem ukraińskiej delegacji do udziału w negocjacjach z Rosją w sprawie przygotowania i zatwierdzenia projektu umowy o gwarancjach bezpieczeństwa Ukrainy. To właśnie Kostin odpowiadał za prawne wsparcie negocjacji między Federacją Rosyjską a przedstawicielami „republik”, w tym przeprowadzenie wyborów lokalnych na tymczasowo okupowanych terytoriach.
Jeśli przypomnieć wywiad Kostina z tamtego okresu, można znaleźć fragmenty, które uzasadniają przeprowadzenie wyborów w nieuznawanych „republikach”. Powiedział, że jeśli wybory się odbędą, Rosja wycofa swoje wojska, a Ukraina przejmie kontrolę nad granicą.
Kolejnym obszarem, z którym kojarzy się nazwisko Kostin, jest reforma sądownictwa. Kostin został szefem komisji ds. polityki prawnej Rady Najwyższej zaraz po nominacji byłej przewodniczącej Iryny WSenediktowej na stanowisko szefa Prokuratury Generalnej. Eksperci prawni zauważają, że kiedy Kostin był odpowiedzialny za komitet, reforma sądownictwa została całkowicie zablokowana. Odsunięto w czasie ponowne uruchomienie Wysokiej Komisji Kwalifikacyjnej Sędziów, natomiast rozpoczęło się wzmacnianie Naczelnej Rady Sądownictwa.
Andrij Kostin także był jednym z kandydatów na stanowisko szefa Specjalnej Prokuratury Antykorupcyjnej. Ale przepadł na etapie sprawdzenia kandydatów. Nie wiadomo, czy te rzeczy są ze sobą powiązane, ale po tym, jak Kostin wycofał się z wyścigu, konkurs został trwale zablokowany. Mimo nalegań Zachodu na jak najszybsze powołanie szefa SPA, zwycięzca konkursu Ołeksandr Klymenko wciąż nie rozpoczął pracy.
Portret nowego prokuratora generalnego zawiera jeszcze kilka ciekawych drobiazgów. Zawarte są one w jego oświadczeniu: jako deputowany ludowy nie zadeklarował miejsca zamieszkania w Kijowie – ani własnego, ani córki, która była asystentką kolegi Kostina we frakcji. Oskarżali go także o wyjazdy na anektowany Krym. Andrij Kostin wyjaśnił, że odwiedzał tam swojego lekarza.
Według deputowanego ludowego Jarosława Jurczyszyna powołanie członka partii politycznej na Prokuratora Generalnego, choć ten powinien być osobą neutralną politycznie, jest w duchu polityki ukraińskiej, ale niesie ze sobą pewne ryzyko. Pomimo tego, że jest uważany za człowieka Andrija Jermaka i „żołnierza prezydenta”, może równie dobrze rozpocząć niezależną grę – podobnie jak jego poprzednicy.
Prezydent Ukrainy skomentował powołanie nowego Prokuratora Generalnego. Jest to „człowiek porządny i profesjonalny, który wie, jak pracować systematycznie” – zaznaczył prezydent. Zełenski zwrócił uwagę na kilka głównych zadań Prokuratora Generalnego: „Jest to współpraca z Międzynarodowym Trybunałem Karnym, z państwami partnerskimi, które pomagają zidentyfikować konkretnych winowajców wśród rosyjskiego wojska; jest to rejestracja faktów zbrodni popełnionych przez okupantów, zapewniająca stworzenie bazy dowodowej dla pociągnięcia każdego zbrodniarza wojennego do odpowiedzialności karnej”.
Europa zareagowała na mianowanie Andrija Kostina na szefa Prokuratury Generalnej. Szef Przedstawicielstwa UE na Ukrainie Matti Maasikas z zadowoleniem przyjął nominację Andrija Kostina na stanowisko Prokuratora Generalnego i wezwał do jak najszybszego powołania szefa SAP.
„Gratuluję Andrii Kostinowi powołania na stanowisko prokuratora generalnego Ukrainy” – napisał na Twitterze. Według niego delegacja UE na Ukrainie ściśle współpracowała z Kostinem w zakresie reformy wymiaru sprawiedliwości i zamierza kontynuować współpracę z nowym Prokuratorem Generalnym podczas śledztwa w sprawie rosyjskich zbrodni wojennych.
Wiktoria Czyrwa