10 stycznia 2022. Doradca prezydenta Oleh Ustenko zapowiedział 20 proc. wzrost cen surowców spożywczych w 2022 roku, co wywoła inflację na poziomie 8-10 proc. Nie wykluczył, że władze będą musiały zrekompensować najsłabszym grupom społeczeństwa koszt produktów za pomocą tzw. kartek żywnościowych.
„Szok inflacyjny” – tak określono możliwą reakcję ludności na wzrost cen żywności w Biurze Prezydenta Ukrainy. I już teraz myślą o mechanizmach kompensacyjnych. Zdaniem Ustenki, karty produktów będą dostępne w aplikacji Diia.
„Stanowisko Biura Prezydenta jest więcej niż jasne: przede wszystkim należy wspierać najsłabsze i najbardziej zagrożone grupy ludności. Jak – różne opcje będą brane pod uwagę. Mogą to być dodatkowe dopłaty, rekompensujące wzrost cen oraz wprowadzenie bonów żywnościowych w systemie Diia – tak zwanych czeków żywnościowych, co jest praktykowane w Stanach Zjednoczonych. To środki antykryzysowe, które można wdrożyć w razie potrzeby” – powiedział Ustenko.
Według prognoz Ministerstwa Gospodarki w grudniu 2021 r. inflacja konsumencka na koniec 2021 r. (grudzień-grudzień) ma wynieść 10,6 proc, na koniec 2022 r. – 6,6 proc., na koniec 2023 r. – 6,6 proc., na koniec 2024 r. – 6,0 proc. Jednocześnie prognozowana średnioroczna inflacja na 2021 r. wynosi 9,4 proc, na 2022 r. 8,0 proc, na 2023 r. 6,7 proc., na 2024 r. 6,0 proc.
Tymczasem krytycy już zwracają uwagę, że „kartkowa” inicjatywa rządu jest nieco populistyczna. W końcu w najgorszym położeniu materialnym są osoby starsze, którym emerytury nie pozwalają na prawidłowe odżywianie. Większość z tych osób nie jest zaznajomiona z technologią cyfrową i nie ma nawet smartfonów, więc aplikacja Diia nie jest dla nich dostępna.
To nie jedyna inicjatywa rządu, której celem jest ograniczenie wzrostu cen żywności na Ukrainie. 30 grudnia wprowadzono państwową regulację cen niektórych produktów o znaczeniu socjalnym. Wcześniej taki system funkcjonował od 1996 do 2017 roku, następnie został zlikwidowany z powodu nadmiernej presji administracyjnej na producentów.
Są to następujące produkty:
gryka;
cukier biały;
mąka pszenna najwyższej jakości;
makaron z mąki pszennej najwyższej jakości;
mleko pasteryzowane o zawartości tłuszczu 2,5 proc.;
chleb pszenny i żytni;
jaja kurze kategorii C1;
tusza z kurczaka;
niegazowana woda mineralna;
masło o zawartości tłuszczu 72,5 proc.;
olej słonecznikowy.
Według ekspertów ekonomicznych państwowa regulacja cen nie jest idealną opcją, ponieważ istnieje wiele systemów, dzięki którym producenci mogą ominąć marże. Na przykład podczas sztucznego niedoboru żywności w 2011 r. towary socjalne zniknęły z półek supermarketów i zostały zastąpione podobnymi towarami z innych krajów. Chociaż ekonomiści nie są zadowoleni ze sztucznego ograniczania cen w warunkach rynkowych, uznają, że potrzebny jest skuteczny mechanizm, aby utrzymać ceny na ważne produkty dla najbiedniejszych Ukraińców.
Wiktoria Czyrwa