5 stycznia 2022. Komitet Antymonopolowy Ukrainy (AMKU) skarży się na wzrost liczby skarg na zamówienia publiczne. Poinformowała o tym przewodnicząca Komitetu Olga Piszczańska.
Podkreśliła, że według stanu na listopad 2021 r. było 13 tys. takich skarg, w porównaniu do 11,5 tys. rok temu. Zgodnie z ostatnimi zmianami prawnymi, AKMU ma prawo odmówić rozpatrzenia skargi w przypadku braku dowodów naruszenia. Nie zmniejsza to jednak znacząco obciążenia pracowników Komitetu, ponieważ przed odmową wniosek trzeba jeszcze przestudiować i przeanalizować te dokumenty.
Skargi do Komitetu Antymonopolowego Ukrainy w założeniu miały być zabezpieczeniem przed nieuczciwą i niezgodną z zasadami konkurencji licytacją przetargową. Jednak z czasem stały się bronią dla pozbawionych skrupułów oferentów, którzy nie byli zadowoleni z wyniku przetargu lub zamierzali szantażować zwycięzców. Próby unieważnienia wyników przetargów z powodu skargi do AMKU otrzymały nazwę: trolling przetargowy.
Oto jak to działa: odbywa się licytacja, z której rezultatme nie zgadza się jeden z oferentów. Następnie składa skargę do Komitetu Antymonopolowego Ukrainy. AMKU decyduje o przyjęciu wniosku do rozpatrzenia, zajmuje to 2 dni. Uczestnik może zgłosić nieograniczoną liczbę skarg, co również zajmuje dodatkowy czas. Komitet ma 15 dni na rozpatrzenie reklamacji – i w tym okresie aukcja jest zablokowana. Może to trwać od kilku dni do kilku miesięcy, co jest krytyczne, jeśli przedmiotem zamówienia publicznego są produkty o ograniczonym okresie przydatności do spożycia, np. żywność.
Cel trollingu przetargowego może być różny. Celem może być oczekiwanie od licytującego zawarcia umowy z konkretną firmą albo otrzymanie opłatę za odmowę odwołania (zwykle około 5 proc. ceny zakupu).
Według statystyk Kijowskiej Szkoły Głównej Handlowej za 2020 r. prawie połowa skarg do AMKU trafia na aukcje o wartości ponad 2,6 mln UAH. Około 30 proc z nich jest najpierw wnoszonych, a następnie wycofywanych, co budzi uzasadnione podejrzenia co do zasadności oskarżenia.
W czerwcu 2021 r. Rada Najwyższa Ukrainy uchwaliła ustawę zapewniającą pewne zabezpieczenia przed trollingiem przetargowym. Obecnie trudniej jest nadużywać prawa do odwołania w zamówieniach publicznych. Tym samym od momentu wejścia w życie ustawy konieczne jest przedstawienie dowodów z dokumentów lub innego dowodu zasadności reklamacji. Ponadto uzgodniono kwestię zawieszenia terminu, w szczególności rozpatrywania ofert przetargowych przez klientów w przypadku reklamacji ich działań z przedmiotu odwołania. Projekt przewiduje również możliwość składania reklamacji w formie dokumentu elektronicznego poprzez wypełnienie jednolitych formularzy.
Wcześniej, w lutym 2021 r. parlament przegłosował reformę organu odwoławczego, zgodnie z którą AMKU tworzy stanowiska specjalnych komisarzy do rozpatrywania skarg w zakresie zamówień publicznych.
„Uruchomienie odrębnego instytutu rzeczników skarg to bardzo ważny krok w kierunku usprawnienia pracy Komitetu. Odciąża przecież obecnych komisarzy państwowych, zwalniając ich z funkcji rozpatrywania skarg dotyczących naruszeń prawa zamówień publicznych. Dzięki temu będą mogli skupić się na pracy Komitetu jako agencji konkurencyjnej” – skomentowała Olga Piszczańska, szefowa Komitetu Antymonopolowego Ukrainy.
Wiktoria Czyrwa