7 lipca 2021. Zapowiadana i przygotowywana od kilku lat prywatyzacja przemysłu gorzelnianego w Ukrainie została efektywnie rozpoczęta jesienią 2020 roku.
Procedura pierwszej prywatyzacji majątku gorzelnianego dotyczyła Niemirovskiego zakładu gorzelnianego, zlokalizowanego w regionie winnickim i rozpoczęła się 7 września 2020 r. a zakończyła sprzedażą zakładu 12 listopada 2020 r.
Ważnym elementem zainicjowanych procesów prywatyzacyjnych jest ich transparentność, osiągnięta dzięki wykorzystaniu elektronicznego systemu handlu „Prozorro. Sprzedaż”. W systemie tym za pośrednictwem indywidualnych aukcji internetowych odbywają się publicznie przetargi na udzielanie licencji: na prawa wydobycia surowców mineralnych, wynajem majątku państwowego, sprzedaż złych długów upadłych firm oraz realizację projektów z obszaru „małej prywatyzacji” majątku państwowego i komunalnego obejmującego ruchomości i nieruchomości, kompleksy majątkowe, mniejsze przedsiębiorstwa oraz papiery wartościowe. Stosowane elektroniczne procedury prywatyzacyjne potwierdziły swoją skuteczność i przejrzystość dla wszystkich uczestników procesu sprzedaży majątku publicznego. Do końca maja 2021 w tym trybie sprywatyzowane zostały państwowe i komunalne aktywa o łącznej wartości ponad 6 mld UAH.
Prywatyzacja gorzelni poprzez system aukcyjny „Prozorro. Sprzedaż” przewiduje docelowo zbycie 41 MPD (w nomenklaturze ukraińskiej: Miejsc Prowadzenia Działalności, czyli oddziałów produkcyjnych) należących do PP Ukrspyrt oraz 37 przedsiębiorstw należących należą do likwidowanego Koncernu Ukrspyrt. Ponieważ MPD nie są podmiotem prawnym, przedmiotem sprzedaży są faktycznie zorganizowane części przedsiębiorstwa PP Ukrspyrt zapewniające pełny cykl produkcyjny spirytusu w konkretnych lokalizacjach.
Od strony prawnej sprzedaż państwowych gorzelni odbywa się zgodnie z Ustawą Ukrainy „O prywatyzacji mienia państwowego i komunalnego” według zasad prowadzenia elektronicznych aukcji sprzedaży obiektów małej prywatyzacji, oraz pod warunkiem akceptacji pewnych warunków dodatkowych, specyficznych dla konkretnych transakcji. Za sam proces przygotowania oraz przeprowadzenie prywatyzacji poszczególnych zakładów i przedsiębiorstw gorzelnianych odpowiada Fundusz Mienia Państwowego Ukrainy.
Inwestorem (nabywcą) gorzelni może być każda osoba fizyczna lub prawna, zarówno rezydenci, jak i nierezydenci Ukrainy. Zakaz uczestnictwa w przetargu dotyczy jedynie:
- osób związanych z państwem-agresorem (tzn. Rosji),
- osób, wobec których nałożone zostały ukraińskie sankcje,
- inwestorów (firm) z „offshore-owych” o nieujawnionej strukturze własności.
Osoby, które nabyły zorganizowany majątek (MPD) państwowego przedsiębiorstwa Ukrspyrt lub przedsiębiorstwa koncernu Ukrspyrt są zazwyczaj zobowiązywane czasowo do:
- kontynuowania działalności gorzelnianej;
- zachowania co najmniej 70 proc. pracowników zaangażowanych w produkcję.
Cena początkowa (wywoławcza) konkretnego zakładu gorzelnianego oferowanego na aukcji określana jest na postawie wartości księgowej przedmiotu sprzedaży, a w przypadku spółek akcyjnych – na postawie wartość nominalnej akcji. Prywatyzowany majątek sprzedawany jest prawa własności gruntów, na której jest ulokowany. Nabywca ma jednak pierwszeństwo do nabycia tej ziemi. Potencjalni nabywcy startujący w przetargu mają obowiązek wpłacenia wadium w wysokości 10 proc ceny wywoławczej
Szczegółowe instrukcje uczestnictwa w konkretnym przetargu oraz sposób uzyskania uszczegóławiającej informacji o przedmiocie sprzedaży opisywane są każdorazowa na stronie Funduszu Mienia Państwowego Ukrainy: https://privatization.gov.ua/en/how-to-buy/
W okresie od września 2020 do 30 czerwca 2021 r. zostało przeprowadzonych 26 aukcji sprzedaży gorzelni. Dotychczasowe oferty prywatyzacyjne dotyczyły tylko oddziałów (MPD) PP Ukrspyryt, które- jak się wydaje- są znacznie lepiej przygotowane do sprzedaży.
Do końca minionego miesiąca sfinalizowano transakcje prywatyzacyjne 22 zakładów gorzelnianych i prawie wszystkie umowy sprzedaży pomiędzy nabywcami a Funduszem Mienia zostały podpisane w wyznaczonych terminach – zazwyczaj 1- 2 miesięcy od daty wyłonienia zwycięscy aukcji. Aktualnie na podpisanie umowy oczekują jeszcze trzy zakłady, których aukcje zakończyły się w czerwcu i maju. W przypadku 2 gorzelni aukcje nie wyłoniły zwycięzcy przetargu, ale nie zostały skutecznie sfinalizowane z powodu niepodpisania umowy przez nabywcę lub wycofania ofert złożonych w trakcie przetargu. W takich przypadkach aukcje są powtarzane. W jednym przypadku termin kolejnej aukcji nie został jeszcze wyznaczony, w drugim przypadku (Myszkowyckyj zakład gorzelniany) nowy termin aukcji upłynął 6 lipca o godzinie 11.56. Uzyskano cenę 23 mln UAH.
Wszystkie dane o oferentach, wynikach aukcji oraz stanie finalizacji transakcji prywatyzacyjnych znajdują się na stronach Funduszu Mienia Państwowego Ukrainy. Np. informacji o losach ww. wspomnianej aukcji z 6 lipca, szukać należy na stronie https://prozorro.sale/auction/UA-PS-2021-06-13-000009-2
Na podstawie danych z 24 aukcji, w których wyłoniono zwycięzcę, tj. włącznie z trzema transakcjami oczekującymi na podpisanie ostatecznej umowy, zaobserwować można następujące prawidłowości dotychczasowych przetargów:
- poza jednym przypadkiem wszystkie ceny sprzedaży zakładów gorzelnianych zaoferowane w trybie aukcyjnym były wyższe niż ceny wywoławcze;
- średnie przebicie ceny wywoławczej wynosiło 2,37 raza;
- największe przebicie (4,4 raza) osiągnął Iwankiwskij zakład gorzelniany zlokalizowany w obwodzie czerkaskim;
- tylko w jednym przypadku cena początkowa równa była cenie końcowej z aukcji
- średni poziom ceny za gorzelnię w rozstrzygniętych aukcjach transakcjach wyniósł 34 963 113 UAH (1,28 mln USD);
- najwyższą jednostkową cenę za gorzelnię osiągnął Maryliwskyj zakład gorzelniany w obwodzie tarnopolskim; wyniosła ona 120 mln UAH ( 4,36 mln USD);
- najniższa cena za gorzelnię (Berszadskyj zakład gorzelniany – obwód winnicki) wyniosła 19 806 175 UAH (733 tys. USD) – był to ten jeden przypadek, gdy cena wyjściowa okazała się równa z końcową ceną z aukcji.
W sumie w wyniku prywatyzacji zakładów gorzelnianych w ciągu ostatnich 9 miesięcy Ukraina uzyskała niecałe 1,5 mld UAH do budżetu państwa. W trakcie przygotowywania do aukcji znajduje się obecnie kilkanaście nowych zakładów gorzelnianych.
Opracował: Andrzej Wrębiak