5 lutego 2021. W Ukrainie powstanie jednolity portal do zgłaszania korupcji. Eksperci mówią jednak o naruszeniach praw i ochrony sygnalistów.
Zgodnie z nowoprzyjętą ustawą uruchomiony zostanie specjalny portal, poprzez który sygnaliści będą mogły zgłaszać fakty korupcji. Zawiadomienie musi zawierać dane potwierdzające wystąpienie przypadku, przestępstwa korupcyjnego lub innego naruszenia w tym zakresie. Sygnalista powinien również wyjaśnić źródło pochodzenia informacji o korupcji. Portal będzie działał online, bezpłatnie i całodobowo, a wszystkie dostarczone zgłoszenia będą automatycznie przesyłane do odpowiednich organów państwowych. Administratorem portalu będzie Narodowa Agencja ds. Zapobiegania Korupcji (NAZK).
Ustawa zapewnia sygnalistom całkowitą anonimowość i ochronę prawną. Obecnie pomoc prawną dla sygnalistów mogą świadczyć przedstawiciele systemu bezpłatnej pomocy prawnej, prywatne kancelarie prawne (sygnalista otrzymuje zwrot kosztów prawnych) oraz pracownicy NAZK. Ustawa zaś przewiduje wyłączenie z obowiązku pomocy sygnalistom pracowników państwowej agencji, lecz pozostawia możliwość ich uczestnictwa w postępowaniach sądowych jako podmiotu trzeciego po stronie oskarżyciela. Zgodnie z tą ustawą, potwierdzenie statusu sygnalisty następuje w terminie do 10 dni roboczych od dnia wpłynięcia pisemnego zgłoszenia.
Dokument określa także wysokość nagrody dla sygnalistów – to 10 proc. od wartości pieniężnej przedmiotu przestępstwa korupcyjnego lub wysokości szkód wyrządzonych państwu. Wysokość nagrody nie może jednak przekroczyć kwoty równej trzem tysiącom minimalnych wynagrodzeń miesięcznych, ustalonych w chwili popełnienia przestępstwa.
Oleksandr Kalitenko, radca prawny Transparency International Ukraina zaznacza, iż przyjęty dokument w istotny sposób narusza się ochronę sygnalistów, ich status i możliwość zgłaszania korupcji. Krytyka dotyczy m.in. obowiązku zaznaczenia osoby przy składaniu wniosku, ograniczenia możliwości powiadomienia o korupcji wewnętrznymi kanałami tylko dla pracowników agencji oraz wymogu wyjaśnienia źródła informacji. Ze względu na to eksperci będą występować o zawetowanie tej ustawy.
Pod koniec stycznia br. Transparency International opublikowało wyniki wskaźnika percepcji korupcji w 2020 roku. Ukraina zajmuje 117 miejsce na liście 180 krajów.
W 2020 r. rezultaty pracy NAZK wyglądają następująco:
- 70 spraw prowadzonych lub wspieranych przez pracowników agencji;
- 34 postępowania wszczęto w ciągu roku;
- 23 spraw sądowych zakończono;
- 15 spraw wygrano.
Valentyn Honcharenko