Oleg Dubisz, Pierwszy Wiceprezes Polsko- Ukraińskiej Izby Gospodarczej komentuje wizytę Prezydenta RP Andrzeja Dudy w Ukrainie
W tradycyjnych mediach i w Internecie sporo jest materiałów podsumowujących wizytę polskiego prezydenta w Ukrainie. Osobiście bardzo pozytywnie oceniam zarówno samą wizytę, jak i jej konkretne efekty. Chciałbym zwrócić uwagę na kwestie, które uważam za bardzo ważne dla rozwoju współpracy gospodarczej między Polska a Ukrainą:
1. Fakt, że nawet w warunkach obostrzeń związanych z pandemią COVID-19, wizyta Prezydenta RP na Ukrainie w ogóle odbyła się, i że była drugą- po podróży do Watykanu- jego wizytą zagraniczną po wyborach prezydenckich, jest dobrym sygnałem tego, jakie znaczenie polska strona nadaje rozwojowi relacji z Ukrainą. Bardzo ważna jest Wspólna Deklaracja Prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełeńskiego i Prezydenta Polski Andrzeja Dudy z dnia 12 października 2020 roku, potwierdzająca partnerstwo strategiczne między naszymi krajami i określająca priorytety współpracy dwustronnej. W szczególności Deklaracja wskazuje na znaczenie wzajemnie korzystnej współpracy gospodarczej, w celu pełnego wykorzystania możliwości oferowanych przez rynek ukraiński i polski. Takiej współpracy sprzyja DCFTA – umowa o strefie wolnego handlu, będąca częścią umowy stowarzyszeniowej Ukrainy z UE. Wizyta i Deklaracja uświadamiają społeczeństwu ukraińskiemu, szczególnie na wschodzie i południu Ukrainy- a nie jest tajemnicą, że tzw. polski temat nie jest tam tak dobrze znany, jak w zachodniej Ukrainie- ogromny potencjał współpracy i partnerstwa z Polską.
2. Cieszę się, że trudne pytania dotyczące naszej wspólnej historii, przenoszone są na płaszczyznę zawodową i konstruktywną, zaś kwestie współpracy gospodarczej odgrywają coraz większą rolę w dyskursie dwustronnym. Mam prośbę do przyjaciół i kolegów historyków i polityków po obu stronach granicy: w tym momencie nie „nakręcajcie” niektórych sprzeczności, które jeszcze nie zostały rozwikłane. Jeśli bowiem ktoś mówi, że kwestie historyczne nigdy nie dotyczyły współpracy ekonomicznej, mija się z prawdą. Dotyczyły i to bardzo, wpływały bowiem na atmosferę kontaktów na szczeblu najwyższym, także kiedy chodziło w nich o współpracę z polskimi przedsiębiorstwami i wykorzystanie instrumentów państwa w gospodarce
3. Na szczególną uwagę zasługuje aktywność w Ukrainie polskiej spółki państwowej PGNiG. Na jej czele stoi wieloletni przyjaciel Ukrainy, były minister finansów, inwestycji i rozwoju Jerzy Kwieciński. Pan Jerzy bardzo dobrze zna zarówno wszystkie możliwości i potencjał Ukrainy, jak i wszystkie nasze, czasem- mówiąc delikatnie- niejednoznaczne realia i osobliwości. Podpisane przez PGNiG porozumienie o zachowaniu poufności odnośnie do obiektów, przeznaczonych w Ukrainie do prywatyzacji – to rodzaj pozytywnego sygnału dla innych polskich przedsiębiorstw państwowych, wskazującego potrzebę intensyfikacji prac i inwestycji, o czym mówimy na Ukrainie od dawna.
Dopiero teraz widać większe zainteresowania polskiego sektora państwowego Ukrainą. Potwierdził to skład polskiej delegacji, w której byli przedstawicieli ważnych polskich instytucji państwowych i przedsiębiorstw z istotnym udziałem Skarbu Państwa.
Wracając do PGNiG, o ile dobrze rozumiem, wśród innej działalności w Ukrainie (wydobycie, tranzyt i magazynowanie energii) PGNiG i polska strona jest zainteresowana również prywatyzacją ukraińskich elektrociepłowni i Obłenergo. Osobiście bardzo się cieszę, że strona polska powołała bardzo znanego i cieszącego się autorytetem w polsko- ukraińskich relacjach dwustronnych eksperta Ireneusza Derka, byłego prezesa Międzynarodowego Stowarzyszenia Polskich Przedsiębiorców na Ukrainie (MSPPU), na Pełnomocnika PGNiG na Ukrainie. Bardzo się cieszę, że miałem okazję podczas Forum Gospodarczego, który odbyło się 13 października w Odessie z udziałem Prezydentów Polski i Ukrainy, spotkać się i porozmawiać z Ireneuszem, jak z dawnym przyjacielem i kolegą, i omówić bieżące kwestie i perspektywy współpracy.
4. Ważne są duże, wspólne polsko-ukraińskie projekty infrastrukturalne, m.in., z udziałem przedsiębiorstw państwowych. Ten temat obejmuje porozumienie między portami w Gdańsku i Odessie, rozwój korytarzy transportowych i transportu intermodalnego, a przede wszystkim projekty infrastrukturalne i gospodarcze przy wsparciu i z udziałem innych krajów UE. Myślę o trasie Via Carpatia oraz zaangażowaniu Ukrainy w gospodarczą i inną współpracę w ramach inicjatywy Trójmorza.
5. Bardzo się cieszę, że prezydenci podkreślili potrzebę radykalnej poprawy infrastruktury i funkcjonowania granicy polsko-ukraińskiej. Jednocześnie jest mi bardzo przykro, że stronie ukraińskiej nie udało się zapewnić przyjęcia przez Radę Najwyższą Ukrainy projektu ustawy nr 3039a, który ma zwolnić wykonawców i usługodawców z podatku VAT, w ramach Umowy Kredytowej na 100 mln EUR, którą Polska i Ukraina podpisały jeszcze w 2015 roku. Kwestia ta ma kluczowe znaczenie dla realizacji odpowiednich kontraktów na granicy polsko-ukraińskiej. Wiem, że strona polska odebrała tę sytuację jako swego rodzaju negatywny sygnał w przededniu niedawnej wizyty Prezydenta Dudy. Mam nadzieję, że pomimo wszystkich ograniczeń związanych z kwarantanną, Rada Najwyższa Ukrainy będzie mogła w najbliższym czasie przyjąć niezbędną ustawę. Mam też nadzieję, że biorąc pod uwagę problemy i znaczenie granicy polsko-ukraińskiej, strona polska po udanym wykorzystaniu pierwszej linii kredytowej na 100 mln EUR dla Ukrainy, rozważy przyznanie dodatkowych środków i nowej linii kredytowej na rozwój infrastruktury na granicy polsko-ukraińskiej. Przecież znaczenie Ukrainy dla Polski nie jest porównywalne z Mołdawią, która, o ile wiem, otrzymała już podobny kredyt od Polski na podobną kwotę 100 mln euro
6. Podczas ostatnich polsko-ukraińskich rozmów międzypaństwowych na najwyższym szczeblu zabrakło tematów dotyczących polsko-ukraińskiej współpracy przemysłowej i partnerstwa, a także możliwości stworzenia stale działającego ukraińsko-polskiego mechanizmu rozwoju przemysłu. Mam jednak nadzieję, że temat ten znajdzie się w porządku obrad zbliżającego się VII Posiedzenia Ukraińsko-Polskiej Komisji Międzyrządowej ds. Współpracy Dwustronnej. Konieczność niezwłocznego zintensyfikowania prac Komisji podkreślili Prezydenci Polski i Ukrainy we Wspólnej Deklaracji.
- I na koniec, czysto ukraińska uwaga… Ostatnio, szczególnie w przededniu wyborów samorządowych w Ukrainie, niektóre siły polityczne podejmowały próby jak największej polaryzacji ukraińskiego społeczeństwa. Jednocześnie retoryka niektórych radykalnych patriotów i sił promoskiewskich w zakresie krytyki urzędującego Prezydenta Ukrainy staje się coraz bardziej podobna. Osobiście coraz bardziej irytują mnie osoby z myśleniem „czarno-białym”, które z powodu własnych antypatii i poglądów, czy też z chęci rewanżu politycznego, poddają totalnej krytyce wszystko, co robi obecny Prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski. Tymczasem państwowy interes polega na tym, że trzeba widzieć nie tylko negatywy i błędy (jednocześnie nikt nie zaprzecza ich istnieniu), ale także dostrzegać pozytywy, być obiektywnym i mimo wszelkich, politycznych interesów oraz antypatii wspierać, rozwijać wszystkie te pozytywne kroki „zielonej władzy”, które wzmacniają Ukrainę oraz służą jej strategicznym interesom państwowym. Zwłaszcza, że „zielona drużyna” daleka jest od monolitu i jednorodności. Tak samo jak naród Ukrainy…
A więc: sam fakt i efekty wizyty Prezydenta Andrzeja Dudy w Ukrainie oraz widoczna poprawa atmosfery w stosunkach na najwyższym szczeblu politycznym między Ukrainą i Polską- jeśli mówimy o wkładzie strony ukraińskiej- jest niewątpliwie zasługą, osiągnięciem i osobistym sukcesem urzędującego Prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełeńskiego.
Chciałbym wyrazić wdzięczność i uznanie wszystkim, którzy byli zaangażowani- z polskiej i z ukraińskiej strony- w przygotowanie i przeprowadzenie oficjalnej wizyty Prezydenta RP Andrzeja Dudy w Ukrainie w dniach 11-13 października 2020 roku.
Oleg Dubisz, Pierwszy Wiceprezes Polsko- Ukraińskiej Izby Gospodarczej