17 kwietnia 2025. W Ukrainie narasta poważny problem – z każdym miesiącem rosną podatkowe zaległości zmobilizowanych przedsiębiorców, prowadzących działalność w formie FOP. Zgodnie z prawem, na czas służby wojskowej mają oni prawo do zwolnienia z podatków. Jednak po zakończeniu służby mają bardzo mało czasu, aby złożyć wniosek o zwolnienie z obowiązków podatkowych za okres mobilizacji. Czy istnieje rozwiązanie tego pata?
Obecnie wiadomo o ponad 3000 osób prowadzących działalność gospodarczą, które zalegają państwu łącznie 30 mln UAH. Zgodnie z przepisami, po demobilizacji mają jedynie 10 dni na złożenie odpowiedniego wniosku. Nawet urzędnicy skarbowi przyznają, że ten termin jest zbyt krótki, i proponują jego wydłużenie do sześciu miesięcy.
Statystyki pokazują, że najbardziej dotknięci są przedsiębiorcy z pierwszej i drugiej grupy, którzy co miesiąc z góry opłacają podatek ryczałtowy, opłatę wojskową oraz raz na kwartał składkę na ubezpieczenie społeczne. W przypadku trzeciej grupy sytuacja wygląda nieco lepiej – jeśli nie osiąga się dochodu, nie powstają zobowiązania podatkowe.
Tymczasem – jak podkreślają prawnicy – realny mechanizm zwolnienia z podatków działa bardzo słabo, ponieważ trudno zmieścić się w 10-dniowym terminie. Dodatkowo przedsiębiorcy skarżą się na brak komunikacji z urzędem skarbowym. Większość dowiaduje się o zadłużeniu podatkowym i konieczności złożenia wniosku o jego umorzenie dopiero po fakcie.
Kolejnym problemem jest niespójność przepisów prawa. Na przykład w ustawie o przygotowaniu mobilizacyjnym i mobilizacji termin „zdemobilizowany” odnosi się wyłącznie do żołnierzy zwolnionych na podstawie dekretu prezydenta. Osoby zwolnione ze służby wojskowej z powodu stanu zdrowia, wieku czy innych okoliczności nie są w ogóle uwzględnione.
Państwowa Służba Podatkowa wie o problemie i gotowa na kompromis. Jak poinformował szef Państwowej Służby Podatkowej Rusłan Krawczenko, urząd 4 kwietnia skierował do Ministerstwa Finansów wniosek o przedłużenie terminu składania wniosków o zwolnienie z obowiązków podatkowych do sześciu miesięcy po demobilizacji. Odpowiedzi jednak jeszcze nie ma.
„Zmobilizowani przedsiębiorcy nie zawsze mają możliwość natychmiast po powrocie z frontu zająć się sprawami podatkowymi. Wiele osób wymaga leczenia lub czasu na adaptację. To powinno być wzięte pod uwagę” – zaznaczył Rusłan Krawczenko.
Jego zdaniem, oprócz przedłużenia terminu do 180 dni, Państwowa Służba Podatkowa proponuje również doprecyzowanie procedury zwolnienia z podatków. Przede wszystkim – nienaliczanie zmobilizowanemu przedsiębiorcy zaliczek na podatek ryczałtowy i opłatę wojskową od miesiąca, w którym urząd skarbowy otrzymał informację o mobilizacji, do miesiąca demobilizacji. Jeśli przedsiębiorca nie zdążył wypełnić obowiązków podatkowych lub złożyć wniosku, będzie mógł to zrobić w ciągu 180 dni po zakończeniu stanu wojennego – bez konsekwencji. Jednak, jeśli nie złoży dokumentów w ogóle, zobowiązania podatkowe za czas służby trzeba będzie uregulować w całości.
Mimo to prawnicy twierdzą, że samo przedłużenie terminu to za mało – potrzebne jest kompleksowe podejście. W tym m.in. uproszczenie procedury składania wniosków oraz wprowadzenie automatycznego umarzania istniejących zaległości.
Wskazują, że organy podatkowe powinny samodzielnie pozyskiwać dane o zmobilizowanych FOP-ach i automatycznie zwalniać ich z obowiązków podatkowych od daty powołania. Obecnie bowiem zwolnienie z podatków odbywa się „wstecznie” – i to tylko wtedy, gdy zostanie złożony odpowiedni wniosek. Oczywiste jest, że w takim przypadku przedsiębiorca powinien być zwalniany z podatków automatycznie – bez jego udziału, z równoczesnym anulowaniem zadłużenia.
Obecnie Państwowa Służba Podatkowa już pracuje nad tymi propozycjami wspólnie z Ministerstwem Finansów. Dodatkowo w całym kraju powstały specjalne grupy robocze, które udzielają porad zmobilizowanym FOP-om oraz weteranom.
„Regiony otrzymały listy przedsiębiorców, którym naliczane są podatki, mimo że prawdopodobnie nie mogą oni wykonywać swoich obowiązków podatkowych. Każdą taką sprawę rozpatrujemy indywidualnie. Prowadzimy inwentaryzację pism od przedsiębiorców w sprawie umorzenia należnych zobowiązań podatkowych od daty ich mobilizacji” – podsumował Rusłan Krawczenko.
Wiktoria Czyrwa
Image by Mohamed Hassan from Pixabay