29 października 2024. Są pierwsze wyniki audytu legalności przyznawania odroczenia mobilizacji. Około 40 tysięcy osób podlegających obowiązkowi wojskowemu zostało zarejestrowanych z naruszeniem przepisów. Według źródeł „NV Biznes”, w wyniku kontroli co najmniej 20 proc. firm może stracić status krytycznych przedsiębiorstw.
Przypomnijmy, że trzy tygodnie temu w Ukrainie wybuchł skandal, kiedy okazało się, że w kraju, w którym dramatycznie brakuje żołnierzy, ponad 1,5 miliona osób zostało objętych rezerwacją. W rezultacie Ministerstwo Obrony zainicjowało audyt przedsiębiorstw mających prawo do odraczania mobilizacji pracowników.
Z informacji uzyskanych przez ukraińskich dziennikarzy wynika, że podczas tej kontroli odnotowano liczne naruszenia.
Na przykład status „krytycznych przedsiębiorstw” przyznano kawiarniom i restauracjom, które rezerwują po 20 kucharzy. Jednak największe nadużycia dotyczą poziomu wynagrodzeń. Przedsiębiorstwa deklarują zawyżone pensje, aby uzyskać status „nietykalnych”, a po jego uzyskaniu wypłacają pracownikom pensję minimalną.
Kontrole przeprowadza komisja, w skład której wchodzą przedstawiciele Ministerstwa Obrony, Ministerstwa Gospodarki oraz Kancelarii Premiera. W trakcie audytu analizowane są dokumenty około 1000 przedsiębiorstw mających status krytycznych. Wstępne oceny wskazują, że około 20 proc. z tych firm może stracić ten status, ponieważ od początku nie spełniały kryteriów. Chodzi o firmy, które mogły nadużywać przyznanej im kwoty na odraczanie mobilizacji.
Obecnie w Kancelarii Premiera trwają dyskusje nad zmianami w uchwale nr 76 dotyczącej odraczania mobilizacji pracowników.
Wśród propozycji jest wykluczenie z listy krytycznych firm, które płacą pracownikom mniej niż 19 tysięcy UAH miesięcznie, oraz zobowiązanie przedsiębiorstw do składania comiesięcznych raportów o wynagrodzeniach. Rozważana jest również opcja ograniczenia uprawnień administracji wojskowej w określaniu krytycznego statusu firm lub wprowadzenia wspólnego podejmowania decyzji z terytorialnymi centrami kompletacji. Kolejną możliwą zmianą jest zmniejszenie procentu pracowników objętych odroczeniem w sektorach przemysłu wojskowego i energetyki ze 100 proc. do 70-90 proc.
Na działania rządu zareagował biznes. W prasie pojawiły się oświadczenia – publiczne lub anonimowe – od kierownictwa przedsiębiorstw oczekujących na status krytycznie ważnych dla gospodarki. Pomimo ustawowego terminu 10 dni, decyzje te „zawieszają się” na miesiące. A zainicjowany przez rząd audyt dodatkowo utrudnia uzyskanie tego statusu – skarżą się firmy. Ponadto pojawiają się liczne skargi na trudności w procesie rezerwacji za pośrednictwem portalu Diia, który był zapowiadany jako uproszczona alternatywa dla innych sposobów uzyskania odroczenia mobilizacji.
Europejskie Stowarzyszenie Biznesu wydało oświadczenie, w którym proponuje władzom rozważenie możliwości automatycznego przedłużenia obowiązujących rezerwacji w rejestrze „Oberig” o 60 dni kalendarzowych dla wszystkich krytycznych pracowników firm na czas trwania audytu. Stowarzyszenie podkreśla, że otrzymało dziesiątki zgłoszeń od przedstawicieli biznesu, którzy są w trakcie ponownej rezerwacji lub planowali złożyć wniosek o ponownej rezerwację w najbliższym czasie. Biznes jest zaniepokojony brakiem oficjalnej komunikacji ze strony organów władzy w sprawie zawieszenia rezerwacji i nie rozumie, jak planować działalność operacyjną.
„Ta sytuacja daje negatywne sygnały do międzynarodowych partnerów, inwestorów i kontrahentów. Niespodziewane podniesienie podatków dla legalnego biznesu, a teraz – <<przerwa>> w rezerwacji pracowników podkopuje zaufanie zagranicznych partnerów, co stawia pod znakiem zapytania dalsze zamówienia i współpracę” – stwierdzono w oświadczeniu.
Przedstawiciele EBA wskazują, że biznes ma wątpliwości co do legalności zawieszenia procedury rezerwacji na czas przeprowadzenia audytu, ponieważ ani ustawa „O przygotowaniu i mobilizacji”, ani wspomniane wyżej rozporządzenie rządu nie przewidują takiej możliwości.
Europejskie Stowarzyszenie Biznesu zaproponowało kompromisowe rozwiązanie dla rządu: możliwość automatycznego przedłużenia obowiązujących rezerwacji w rejestrze „Oberig” o 60 dni kalendarzowych dla wszystkich krytycznych pracowników firm, których rezerwacje wygasają w okresie trwania tego audytu + 3 dni ( ponieważ Diia rozpatruje wnioski do 72 godzin), czyli od 17 października do 18 listopada.
Audyt krytycznie ważnych przedsiębiorstw ma zakończyć się 15 listopada, a jego wyniki mogą przynieść istotne zmiany. Część firm straci status krytycznych, a wojskowe administracje obwodowe, które obecnie mają prawo do przyznawania tego statusu, mogą zostać tego uprawnienia pozbawione. Planuje się także zmienić kryteria rezerwacji pracowników, czyniąc je bardziej rygorystycznymi i szczegółowymi, a także zmniejszyć odsetek osób, które mogą zostać odroczone z wojska. Przedsiębiorstwa wskazują, że może to znacząco wpłynąć na proces produkcyjny i zawody uważane za typowo „męskie”. To z kolei nie tylko wpłynie na dalszą działalność samych firm, ale także na ich zdolność do zasilania budżetu i wspierania armii.
Wiktoria Czyrwa
Image by Fathromi Ramdlon from Pixabay