8 października 2024. Jednym z największych wykonawców robót drogowych w Ukrainie – odeską firmą Awtomagistral Piwdeń – zainteresowały się organy ścigania. Przeprowadzono przeszukania w biurach firmy oraz w mieszkaniach i samochodach jej pracowników. Przeszukano biura firmy oraz domy i samochody pracowników. Firma jest podejrzana o spowodowanie strat o wartości miliarda hrywien.
Śledczy wyjaśniają, że postępowanie karne zostało wszczęte z powodu kilku przetargów, które firma wygrała na Prozorro w różnych regionach, a organy ścigania podejrzewają, że Avtomagistral Pivden ustalała ceny kontraktów według własnego uznania. Zgodnie z ustaleniami śledczych, funkcjonariusze firmy „bezpodstawnie zawyżyli koszty towarów i wprowadzili nieprawdziwe dane do akt wykonanych robót”, co spowodowało straty dla budżetu państwa w wysokości ponad 1 mld UAH.
Dlaczego przeszukania miały miejsce właśnie teraz? Według organów ścigania otrzymali informacje, że „dokumenty potwierdzające przestępczą działalność mogą zostać zniszczone w najbliższym czasie”. W wyniku przeszukań zajęto dokumenty i nośniki cyfrowe, a w celu ustalenia rzeczywistej wartości materiałów, robót i usług dostarczonych przez firmę, zlecono szereg ekspertyz budowlano-technicznych.
Odeska firma Awtomagistral Piwdeń jest jednym z liderów rynku drogowego w Ukrainie i głównym wykonawcą w ramach szeroko zakrojonego projektu infrastrukturalnego „Wielka Budowa” zainicjowanego przez prezydenta Wołodymyra Zełenskiego.
W 2020 roku firma ta wygrała przetargi o wartości 28,8 mld UAH – prawie tyle, ile otrzymały łącznie trzy jej najbliższe konkurencyjne firmy.
Awtomagistral Piwden wielokrotnie znajdowała się w centrum skandali, zwłaszcza z powodu podejrzeń o tworzenie kartelu w celu manipulowania przetargami na budowę dróg. Organy ścigania oskarżały firmę o zmowę z innymi przedsiębiorstwami w celu zdobycia korzystnych kontraktów przez system Prozorro. Na przykład w 2020 roku podejrzewano ją o zawyżenie cen materiałów, co prowadziło do niecelowego wykorzystania środków budżetowych. Znaczna część dochodów firmy, w tym tych przeznaczonych na walkę z COVID-19, została skierowana na finansowanie projektów „Wielkiej Budowy”.
W czerwcu 2020 roku rekordowo zwiększyła swój portfel kontraktów z Ukrawtodorem w ramach przetargów ogłoszonych w 2020 roku. Warunki tych przetargów zostały niedługo przedtem zmienione – jak podejrzewają specjaliści, pod konkretne firmy, ponieważ większość przedsiębiorstw nie spełniała zbyt surowych wymagań.
W ten sposób „Awtomagistral Piwdeń” zdobyła 36 proc. udziału w rynku, podczas gdy zgodnie z ukraińskim prawem o ochronie konkurencji ekonomicznej, udział 35 proc. rynku jest jedną z kluczowych oznak pozycji monopolistycznej.
W 2021 roku firma wygrała przetargi o wartości 26,1 mld UAH, jednak z powodu pełnoskalowej inwazji musiała zmienić model biznesowy. W marcu tego samego roku Awtomagistral Piwdeń uzyskała zgodę na przejęcie firmy mostowej, co zwiększyło jej możliwości w sektorze infrastruktury. W 2022 roku firma otrzymała z budżetów państwowego i lokalnych 6 mld UAH, co było najwyższym wynikiem wśród wykonawców w tamtym roku. Jednak w 2023 roku, otrzymawszy 11,7 mld UAH, Awtomagistral Piwdeń ustąpiła pierwszeństwa firmie „Awtostrada”.
Warto wspomnieć, że w ciągu ponad dwóch lat od początku pełnoskalowej inwazji Rosji, 50 największych firm drogowych w Ukrainie otrzymało wypłaty w łącznej wysokości 76,56 mld UAH od Państwowej Agencji Odbudowy i lokalnych władz. Awtomagistral Piwdeń jest jedną z dwóch firm (razem z Awtostradą), które łącznie otrzymały 42 proc. całkowitej sumy wypłat od państwa (14,75 mld UAH i 17,62 mld UAH odpowiednio). Zdaniem ekspertów ich dominacja wynika z dużych kontraktów od Państwowej Agencji Odbudowy, związanych z ochroną stacji transformatorowych i budową wodociągów. Przykładowo, to właśnie Awtomagistral Piwdeń po wysadzeniu Elektrowni Kachowskiej brała udział w budowie dwóch wodociągów w obwodzie dniepropietrowskim, których łączna wartość wyniosła 10,6 mld UAH.