23 marca 2023. Gabinet Ministrów utworzył Ukraińską Spółkę Akcyjną Przemysłu Obronnego poprzez przekształcenie państwowego Ukroboronpromu. Państwo będzie właścicielem 100 proc. akcji spółki.
„Wprowadzamy efektywny model zarządzania nowym przedsiębiorstwem. Tworzymy warunki do przyciągania inwestycji w produkcję broni, sprzętu i amunicji. Te zmiany pozwolą nam również wzmocnić współpracę z naszymi zachodnimi partnerami” – powiedział premier Denys Szmyhal. Podkreślił, że nie jest wyłącznie zmiana nazwy firmy, tylko prawdziwa reforma, nad którą prace trwały od dawna, jeszcze przed wybuchem dużej wojny.
Pod koniec 2020 roku prezes Ukroboronpromu Jurij Gusiew zarządził rozpoczęcie korporatyzacji państwowego koncernu. Państwowy koncern planowano zlikwidować do końca czerwca 2021 roku. Rada Najwyższa opóźniła jednak zatwierdzenie projektu ustawy o reformie i korporatyzacji Ukroboronpromu. W rezultacie został on przyjęty dopiero w lipcu 2021 roku.
W momencie przyjmowania ustawy Ukroboronprom miał wiele problemów, głównym było ogromne zadłużenie niektórych przedsiębiorstw wobec koncernu.
Serhii Rakhmanin, członek komisji Rady Najwyższej ds. bezpieczeństwa narodowego, obrony i wywiadu, wyjaśnił, co utrudniało funkcjonowanie całej branży: „W niektórych miejscach trwają procesy sądowe, konta firm są zajęte, brakuje im kapitału obrotowego na realizację kontraktów podpisanych w poprzednich latach. Niektórych firm nie da się wyciągnąć z dołka zadłużenia, ale nie można ich też zamknąć, bo teoretycznie mogą wykonywać ważne zadania w sektorze obronnym”.
Czy nowa spółka akcyjna będzie w stanie naprawić sytuację? Jurij Gusiew, dyrektor generalny koncernu, jest optymistą. Uważa, że decyzja Gabinetu Ministrów otwiera nowe możliwości dla rozwoju przemysłu obronnego Ukrainy. Wśród korzyści płynących z reformy wymienia kilka elementów: transfer technologii, wdrożenie standardów Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju oraz NATO, przyciąganie inwestycji, naprawę, konserwację i tworzenie nowych typów broni i sprzętu wojskowego.
Transformacja obejmie 137 rozproszonych przedsiębiorstw Ukroboronpromu, z czego 21 znajduje się na terytoriach czasowo okupowanych przez Rosję. Kapitał docelowy nowej spółki akcyjnej wyniesie 237 mln. UAH. Do marca 2023 roku 27 spółek koncernu zostało już przekształconych z przedsiębiorstw państwowych i/lub finansowanych przez państwo w podmioty gospodarcze, a kolejne 29 jest w trakcie przekształcania.
Wprowadzenie korporacyjnej formy zarządzania jest najlepszą praktyką międzynarodową, która chroni państwowy sektor przemysłu obronnego przed ryzykiem korupcji i bezpośrednim wpływem politycznym. Spółka staje się w pełni odpowiedzialna przed państwowym akcjonariuszem, otwarta dla inwestorów i przewidywalna dla partnerów – zapewnia Ukroboronprom. Jest to punkt wyjścia do przekształcenia Ukroboronpromu w nowoczesny koncern obronny o zaawansowanej technologii.
Obecnie koncern produkuje pojazdy opancerzone, systemy morskie i radiolokacyjne, broń precyzyjną, amunicję, buduje i naprawia samoloty. Dzięki koncernowi udało się nieco uzupełnić braki amunicji artyleryjskiej, które wystąpiły na początku inwazji na pełną skalę.
Analityk wojskowy Oleksiy Hetman zauważa: „Oprócz wznowienia masowej produkcji amunicji artyleryjskiej 152 mm, Ukraina rozpoczęła również produkcję pocisków kalibru NATO. Firmy obronne zaczęły produkować broń i amunicję, której nie produkowały przed wojną.”
Koncern niedawno ogłosił uruchomienie produkcji 120 mm min odłamkowych we współpracy z NATO, a wcześniej podzielił się wiadomością o uruchomieniu za granicą produkcji 82 mm min odłamkowych. Ukraina przygotowuje się do produkcji ukraińskich dronów.
Jest więc nadzieja, że na gruzach Ukroboronpromu powstanie zreformowana instytucja o wymownej nazwie Ukraiński Przemysł Obronny, która będzie w stanie przybliżyć zwycięstwo Ukrainy. Większość ekspertów kojarzy korporatyzację przemysłu obronnego z powrotem zaufania do niego. Zwłaszcza w czasie wojny.
Wiktoria Czyrwa