29 września 2021. Internetowe platformy sprzedaży pośredniczące w handlem żywnością pomiędzy rolnikami i drobnymi przetwórcami a konsumentami w całej Polsce cieszą się rosnącą popularnością. Na czym polega sprzedaż produktów rolnych i przetworów na tzw. wirtualnych bazarach i które z nich cieszą się największą popularnością?
Masowy, globalny sposób produkcji żywności wytwarza fizyczne i psychologiczne oddalenie konsumenta od rolnika. Coraz częściej nie wiemy co jemy i skąd to pochodzi. Dużo żywności marnuje się już podczas transportu, reszta traci świeżość zalegając na półkach sklepowych, aby nierzadko trafić do śmieci. Skrócenie łańcucha dostaw żywności to podstawowa zaleta wirtualnych przestrzeni handlowych umożliwiających bezpośredni kontakt rolnika z konsumentem. Dzięki temu lokalni producenci żywności zyskują dostęp do klientów z całej Polski, otrzymując lepsze wynagrodzenie za swoją pracę, gdyż unikają pośredników. Konsumenci mają natomiast dostęp do świeżej, wysokiej jakości żywności z pewnego źródła. Dodatkową zaletą są korzyści dla środowiska naturalnego związane z filozofią „zero waste” (bez odpadu). W takim modelu handlu często wykorzystuje się bowiem opakowania wielorazowego użytku i unika plastiku. Żywność nie marnuje się, gdyż jest kompletowana dopiero po zamówieniu – innymi słowy – rolnik idzie na pole i zrywa to, co klient zamówił, a nie to, co ma nadzieję sprzedać.
Trend bezpośredniej sprzedaży żywności konsumentom stał się kluczowym elementem rozwoju obszarów wiejskich w kilku państwach członkowskich Unii Europejskiej. Średnio jedno na sześć gospodarstw sprzedaje bezpośrednio konsumentom ponad połowę swoich produktów[1]. W Polsce funkcjonuje już kilka większych wirtualnych platform internetowych, które umożliwiają rolnikom i konsumentom wzajemny kontakt. Część z nich pośredniczy w sprzedaży, inne stanowią tylko swoistą „tablicę ogłoszeń”. Niektóre działają w skali ogólnopolskiej, inne lokalnie. To co je łączy to zrównoważona produkcja żywności, a więc oferowane tu produkty muszą pochodzić z konkretnego, lokalnego, imiennego źródła, być przygotowywane z poszanowaniem dla środowiska w społecznie akceptowalny sposób i nie mogą zawierać chemicznych, szkodliwych dodatków. W wielu przypadkach jest to żywność pochodząca od pasjonatów rolnictwa ekologicznego z certyfikowanych gospodarstw rolnych, ale nie jest to regułą ani wymogiem.
Rozwojowi wirtualnych platform sprzedaży zrównoważonej żywności sprzyjała pandemia koronawirusa. Lokalny Rolnik, wirtualny targ z jedzeniem, w trakcie lockdownu zwiększył sprzedaż o 300 proc. Zaczęła się oddolna rewolucja żywieniowa, na której skorzystają zarówno producenci rolni, jak i konsumenci.
Poniżej prezentujemy najbardziej popularne platformy uczestniczące w handlu żywnością i pośrednictwem pomiędzy producentami rolnymi a konsumentami:
LokalnyRolnik.pl [link: Zdrowa żywność wprost od rolnika – sklep LokalnyRolnik.pl]
LokalnyRolnik.pl to obecnie największy wirtualny, ogólnopolski targ żywności, na którym rolnicy i drobni wytwórcy sprzedają samodzielnie zebrane lub przetworzone plony. Oferowane tu produkty nie muszą pochodzić z certyfikowanych gospodarstw ekologicznych, ale muszą kwalifikować się jako żywność zrównoważona, czyli pochodzić z pewnego źródła, które jest zweryfikowane i zatwierdzone przez przedstawicieli LokalnyRolnik.pl. Platforma powstała w 2014 roku z inicjatywy Sylwii i Andreja Modiców i zrzesza obecnie kilkuset rolników i rzemieślników wytwarzających żywność w sposób ekologiczny lub tradycyjny, bez użycia szkodliwej chemii. LokalnyRolnik.pl działa na zasadach podobnych do Allegro, ale bierze na siebie odpowiedzialność za logistykę (płatności i dystrybucję towaru). Po otrzymaniu zamówienia rolnik przywozi produkty do punktu przeładunkowego, gdzie paczki są kompletowane i rozwożone do punktów odbioru. Zamówienia złożone do poniedziałku do południa, trafiają w środę wieczorem do lokalnych punktów odbioru, z których odbierają je kupujący. Lokalny punkt odbioru może zorganizować praktycznie każdy przyjmując rolę koordynatora. Za swoją pracę koordynator otrzymuje profity w postaci dodatkowych środków na zdrowe zakupy.
Pora Na Pola [link: https://poranapola.pl/]
Internetowy targ naturalnego jedzenia Poranapola.pl został założony przez entuzjastę zdrowego jedzenia Adriana Piwko w 2017 roku. Można tu sprzedać i kupić świeże warzywa, owoce, mięso, ryby, a także przetwory czy kosmetyki naturalne. Za pośrednictwem platformy sprzedaje je tu blisko 100 rolników i rzemieślników z całej Polski. Pora Na Pola mają zasięg ogólnokrajowy, choć ich magazyny znajdują się w centralnej Polsce: w Warszawie i Łodzi, i to tu w dużej mierze skoncentrowana jest sprzedaż. Zamówienia z Warszawy, Łodzi i ich okolic mogą być zrealizowane nawet z dnia na dzień – wystarczy sfinalizować zamówienie do godziny 15tej. Minimalna wartość zamówienia wynosi 100 zł. Przy zakupach powyżej 279 zł dostawa jest darmowa na terenie całego kraju. Katalog produktów jest zależny od lokalizacji.
Pora Na Pola stawia na świadomych producentów, którzy produkują swoje produkty w zrównoważony sposób. Dostawcy sami ustalają ceny oraz ilości, które dostarczają na targ internetowy. Każdy z dostawców, niezależnie od skali działania, ma możliwość udziału w targu na równych zasadach. Za wykonanie zdjęć i opisy produktów oraz profilu dostawcy, a także obsługę płatności i dostawę odpowiada Pora Na Pola. Przedsięwzięcie finansowane jest na zasadzie crowdfundingu – akcjonariuszami są dostawcy, rolnicy, mali producenci, klienci, pracownicy spółki oraz osoby prywatne. W 2023 roku Pora Na Pola planują debiut na NewConnect.
[1] polish_eating_from_the_farm_april_2015.pdf (friendsoftheearth.eu)
Paczkaodrolnika.pl / Odrolnika.pl [link: Paczka od rolnika – Zero waste].
Paczkaodrolnika.pl to projekt realizowany oddolnie przez rolników z certyfikowanych, ekologicznych gospodarstw, w których nie stosuje się środków chemicznych ani GMO. Funkcję koordynatora projektu pełni Stowarzyszenie Grupa ODROLNIKA promujące ideę sprzedaży bezpośredniej w duchu zero waste. Samą sprzedażą, włącznie z dodawaniem produktów na stronę internetową, zajmują się rolnicy. Obecnie swoje produkty sprzedają tu 22 gospodarstwa, głównie z województw świętokrzyskiego, małopolskiego i lubelskiego. Produkty zamówione do niedzieli wieczorem są kompletowane przez rolnika i wysyłane do klientów we wtorek, aby już w środę znaleźć się na ich stołach. Kurierem na terenie całej Polski (za opłatą 10 zł) wysyłane są jedynie produkty suche, które nie mogą ulec uszkodzeniu w transporcie. Wszystkie produkty można odebrać osobiście w Rzuchowej. Nowością jest bezpłatna dostawa zero waste na terenie Krakowa. Żywność dostarczona jest w podpisanym tekturowym kartonie wielokrotnego użytku, w słoikach zwrotnych (za kaucją), bez użycia folii i plastiku. Zupełne zero waste i w dodatku z dostawą gratis!
Allegro Lokalnie [link: Produkty spożywcze – Allegro Lokalnie]
Allegro jest największą platformą w Polsce umożliwiająca handel w Internecie – co miesiąc odwiedza ją około 10 milionów osób. Z myślą o sprzedawcach nie będących firmami powstało Allegro Lokalnie, gdzie każda osoba fizyczna może wystawić darmowe ogłoszenie lokalne (bez opcji płatności i wysyłki, a jedynie z kontaktem do siebie) lub klasyczną ofertę sprzedaży z prowizją (również jako przedsiębiorca). W tej drugiej opcji sprzedający odpowiada nie tylko za przygotowanie i wystawienie ofert, ale również za zapakowanie i wysyłkę towaru. Standardowa prowizja od sprzedaży żywności w Allegro Lokalnie wynosi 7,9%. Pieniądze uzyskane ze sprzedaży mogą być w każdej chwili wypłacone za pośrednictwem własnego konta bankowego. Wejście ze sprzedażą na Allegro stwarza możliwość dotarcia do bardzo szerokiego grona odbiorców praktycznie bez kapitału i wielkiego zaplecza.
Na Lokalnym Ryneczku Allegro Lokalnie [link: Lokalny Ryneczek – Allegro Lokalnie ] w kategorii Zdrowa Żywność [link: Zdrowa żywność – Allegro Lokalnie] lokalni sprzedawcy wystawiają takie smakołyki jak np. syrop z pędów sosny, kwiatów jaśminu, bzu czarnego czy mniszka lekarskiego, a także domowe konfitury, sosy i zioła. Już 3 października na Allegro Lokalnie rusza akcja #lokalnesmaki przygotowana przez Bank BNP Paribas wspólnie z Allegro. W ramach akcji wszyscy sprzedawcy, którzy w dniach 3-26 października wystawią na Allegro Lokalnie co najmniej trzy produkowane przez siebie artykuły spożywcze lub płody rolne i sprzedadzą co najmniej jeden z nich, otrzymają od Allegro zwrot prowizji od sprzedaży. Co ważne, nie muszą to być trzy różne produkty – wystarczą trzy warianty (np. ilościowe, wagowe) tego samego produktu. Nie chodzi tylko o certyfikowaną żywność ekologiczną, ale o każdy produkt żywnościowy wytworzony samodzielnie.
E-bazarek [link: Polski e-bazarek (polskiebazarek.pl)]
E-bazarek to ogólnopolskie przedsięwzięcie będące odpowiedzią na obawy konsumentów dot. zakupów żywności w czasie pandemii koronowirusa w 2020 roku, kiedy sprzedaż na bazarach i targowiskach była utrudniona lub niemożliwa. Pomysłodawcą i prekursorem e-bazarku jest Podkarpacki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Boguchwale, który jako pierwszy z 16 wojewódzkich Ośrodków Doradztwa Rolniczego (ODR) umożliwił wystawcom ze swojego regionu bezpłatne promowanie produktów, a konsumentom z całej Polski – dotarcie do tych informacji za pośrednictwem Podkarpackiego e-bazarku. Rolnicy, koła gospodyń wiejskich, twórcy rękodzieła, a nawet gospodarstwa agroturystyczne zyskały miejsce, gdzie bezpłatnie mogą wystawiać ogłoszenia o swoich produktach i usługach. W każdym ODR bazarek może działać nieco inaczej, ale wszędzie znajdziemy żywność prosto od rolnika z bezpośrednim kontaktem. Działają tu również specjalne infolinie oferując pomoc zarówno producentom, chcącym zaprezentować swoje produkty na stronie e-bazarku, jak i konsumentom, szukającym interesujących ich produktów. Na stronie e-bazarku nie dokonujemy zakupów, a jedynie zdobywamy kontakt do sprzedających.
Wiejska e-skrzynka https://wiejskaeskrzynka.pl/
Wiejska e-skrzynka została utworzona jako grupa operacyjna z inicjatywy Kujawsko-Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Minikowie w celu skracania łańcuchów dostaw żywności pochodzącej z okolicznych gospodarstw rolnych. W przedsięwzięciu wzięło udział kilkanaście podmiotów. Po zakończeniu projektu część z nich kontynuuje działanie poprzez lokalną platformę wiejskaeskrzynka.pl Sprzedaż odbywa się tu w cyklach tygodniowych, a większość produktów jest wytwarzana, zbierana, gotowana i wędzona tuż przed dostawą do trzech lokalnych punktów odbioru. Zamówienie są dostarczane w specjalnej skrzynce. Jeżeli klient chce zabrać ją do domu, musi zapłacić kaucję.
Anna Czasak, dla portalu Agronomist