26 marca 2025. Prezydent Wołodymyr Zełenski podpisał ustawę o podwyższeniu stawek akcyzy na wyroby tytoniowe. Stało się to 106 dni po przyjęciu dokumentu przez parlament. W tym czasie, według różnych szacunków, budżet państwa stracił ponad 2 mld UAH.
Ustawa przewiduje przegląd obowiązujących stawek akcyzy na wyroby tytoniowe oraz ich stopniowe podwyższanie do 2028 roku. Celem jest osiągnięcie minimalnych stawek określonych w dyrektywie Rady UE 2011/64/UE z 21 czerwca 2011 roku w sprawie struktury i stawek akcyzy na wyroby tytoniowe.
Ponadto ustawa wprowadza nowy system – określanie stawek akcyzy w euro. Ma to zapobiec sytuacji, w której inflacja zniweluje efekt podwyżki podatku w walucie krajowej.
Oto, jak będą rosły stawki akcyzy na papierosy i wyroby podgrzewane w ciągu najbliższych czterech lat.
- Wyroby tytoniowe do podgrzewania, np. IQOS, Glo itp.: w 2025 roku stawka wzrośnie o 22,2 proc., do 70,40 EUR za 1000 sztuk. W 2026 roku wzrost wyniesie 11,9 proc. – stawka osiągnie 70,80 EUR. W 2027 roku wzrost o 4,2 proc. (71,14 EUR), a w 2028 roku – o 4,6 proc. (72,00 EUR).
- W przypadku papierosów:
W 2025 roku akcyza wzrośnie o 35,4 proc. do 78,00 EUR za 1000 sztuk, w 2026 roku – o 17,0 proc. (82,00 EUR), w 2027 roku – o 8,8 proc. (86,00 EUR), a w 2028 roku – o 8,2 proc. (90,00 EUR).
Jak podkreślono w uzasadnieniu do ustawy, jej wdrożenie pozwoli znacznie zwiększyć dochody budżetu państwa. W 2025 roku oczekiwane są dodatkowe wpływy do budżetu w wysokości 612 mln UAH, w 2026 – ponad 5 mld, w 2027 – 9,4 mld, a w 2028 roku – ponad 13,8 mld UAH.
Ustawa zawiera przepisy przejściowe, które miały wejść w życie z dniem 1 stycznia 2025 roku. Jednak opóźnienie podpisania aktu prawnego utrudnia jego wdrożenie i stwarza niepewność dla przedsiębiorców przy wyliczeniach. Nie wiadomo bowiem, jak i kiedy firmy mają zacząć stosować nowe stawki akcyzy, jak liczyć podatki, składać sprawozdania itp., a co za tym idzie – jak prawidłowo planować ceny, kontrakty i płatności podatkowe w 2025 roku.
Zwykłych konsumentów najbardziej interesuje pytanie – o ile zdrożeje paczka papierosów. Według danych Państwowej Służby Statystyki, wyroby tytoniowe stanowią 3,9 proc. struktury wydatków konsumpcyjnych Ukraińców.
Wiceprzewodniczący komisji podatkowej Jarosław Żelezniak ostrzega, że średnio cena paczki papierosów może wzrosnąć o 40 UAH. Jednak niektórzy eksperci uważają, że to spora przesada.
Na przykład starszy ekonomista z Centrum Strategii Ekonomicznej, Jurij Hajdaj, przedstawia takie wyliczenia: w 2024 roku minimalna stawka akcyzy na 1000 papierosów wynosiła 2517 UAH. Ponieważ nowa ustawa nie weszła w życie z dniem 1 stycznia, obowiązuje dotychczasowy harmonogram podwyżek – i w 2025 roku ta kwota wzrośnie do 3020 UAH za 1000 sztuk. Zatem po wejściu w życie nowej ustawy, minimalna stawka wyniesie 78 euro za 1000 papierosów, co w przeliczeniu daje ok. 3510 UAH. Oznacza to wzrost o 490 UAH, czyli ok. 9,8 UAH na paczkę.
Zdaniem eksperta faktyczny wzrost będzie jeszcze mniejszy, ponieważ przy obliczeniach stosuje się kurs euro z dnia 1 lipca 2024 roku. Po dodaniu VAT wyjdzie ok. 11,5 UAH więcej do ceny paczki w porównaniu do obecnego poziomu akcyzy. Licząc względem 2024 roku – podwyżka wyniesie 22–24 UAH, ale na pewno nie 40. Ekspert zaznacza, że z tego powodu nie należy się spodziewać ani gwałtownego wzrostu cen, ani masowego przejścia producentów do szarej strefy.
Eksperci zwracają uwagę na jeszcze jeden problem związany z uchwaloną ustawą – przewiduje ona znaczne ulgi podatkowe dla wyrobów tytoniowych do podgrzewania (tzw. HTP), takich jak wkłady do IQOS-a. Wcześniej minimalne stawki akcyzy rosły równomiernie dla wszystkich wyrobów tytoniowych. Natomiast nowa ustawa zakłada, że stawki dla HTP będą pozostawać w tyle za stawkami dla tradycyjnych papierosów – i różnica ta będzie się powiększać przez cztery lata, aż osiągnie 25 proc. minimalnej akcyzy na papierosy.
Oznacza to, że producenci i sprzedawcy e-papierosów uzyskają ulgi podatkowe, ponieważ ich produkty będą drożeć wolniej niż zwykłe papierosy. Warto zaznaczyć, że HTP już teraz są bardzo dochodowe. Na przykład pod koniec 2024 roku firma Philip Morris ogłosiła, że po raz pierwszy w historii marka IQOS przyniosła większy zysk netto niż Marlboro.
W parlamencie była próba przyjęcia poprawki deputowanego Wołodymyra Wiatrowycza, która miała zachować równe stawki akcyzy dla papierosów i HTP. Jednak inicjatywa zdobyła tylko ok. 150 głosów i nie została przyjęta. Tymczasem Światowa Organizacja Zdrowia zaleca, by opodatkowanie podgrzewanego tytoniu było równe opodatkowaniu tradycyjnych papierosów.
Wiktoria Czyrwa
Image by Ralf Kunze from Pixabay