12 czerwca 2024. Prywatyzacja jednego z największych centrów handlowo-rozrywkowych w Kijowie – Ocean Plaza – jest zagrożona. Problemem jest zadłużenie w wysokości 200 mln USD wobec rosyjskiego oligarchy Arkadija Rotenberga, który posiada znaczną część centrum handlowego. Rząd stara się rozwiązać tę kwestię, aby odblokować proces prywatyzacji.
Warto krótko przypomnieć historię centrum handlowego Ocean Plaza, które otwarto w 2012 roku. Jest to jedno z największych centrów w Kijowie, zajmujące powierzchnię 165 000 metrów kwadratowych. Przed rozpoczęciem pełnoskalowej wojny miało kilku właścicieli. Pakiet kontrolny – 66,65 proc.– należał do rosyjskiego oligarchy Arkadija Rotenberga, a reszta do ukraińskich firm.
Po rozpoczęciu wojny Ocean Plaza zamknięto, a budynek i rachunki – zajęto. W sierpniu 2022 roku zostało przekazane pod zarząd Narodowej Agencji ds. Wyszukiwania i Zarządzania Aktywami (ARMA). W marcu 2023 roku Wyższy Sąd Antykorupcyjny Ukrainy podjął decyzję o nacjonalizacji Ocean Plaza, konfiskując aktywa rosyjskich oligarchów. Udział w wysokości 66,65 proc. akcji centrum handlowego, o przybliżonej wartości 300 mln USD, przeszedł na własność państwa. W lutym 2024 roku Fundusz Mienia Państwowego Ukrainy rozpoczął procedurę prywatyzacji tego udziału, która ma zakończyć się aukcją Prozorro i wyłonieniem nowego prywatnego właściciela Ocean Plaza. Według przewodniczącego Funduszu Mienia Państwowego Ukrainy, Witalija Kowala, cena wywoławcza aktywu wynosi 1 651 633 236 UAH.
Jednak okazało się, że w przypadku wystawienia obiektu na sprzedaż, nowy właściciel będzie musiał spłacić dług w wysokości 200 mln USD wobec rosyjskich oligarchów, który pozostał z czasów zakupu centrum handlowego. Oto jak powstał ten dług: formalny właściciel Ocean Plaza, ukraińska spółka z o.o. IS Lybid, na zakup centrum handlowego zaciągnęła kredyt pod zastaw centrum od spółki macierzystej Ethoder Investments Limited – 150 mln USD z oprocentowaniem 20 proc. rocznie w dolarach. Nie wiadomo, kto był właścicielem spółki Ethoder w tamtym czasie, ale obecnie należy ona do Rotenbergów.
Wyższy Sąd Antykorupcyjny ustalił, że od 2013 do 2020 roku IS Lybid wypłaciło 249,8 mln USD odsetek, ale główna suma długu pozostała niezmieniona, przez co państwo straciło ponad 61 mln USD podatków. W rezultacie całkowita suma długu Ocean Plaza wynosi 150 mln USD plus ponad 50 mln USD odsetek.
Aby oczyścić aktyw przed przyszłą prywatyzacją, a także pozbawić Rotenbergów możliwości żądania od państwa spłaty długu, Ministerstwo Sprawiedliwości zwróciło się do Wyższego Sądu Antykorupcyjnego z prośbą o wprowadzenie sankcji na kredyt i przeniesienie praw do żądania na rzecz państwa.
Ministerstwo Sprawiedliwości stwierdziło w oświadczeniu, że istniejące zobowiązania kredytowe mogą stać się przeszkodą dla przyszłej prywatyzacji. Właściciel hipoteki może w każdej chwili ogłosić niewykonanie zobowiązania i dochodzić prawa do budynku Ocean Plaza i działki pod nim na drodze sądowej. W związku z tym Ministerstwo Sprawiedliwości zwróciło się do Wysokiego Sądu Antykorupcyjnego o przeniesienie praw do roszczeń wynikających z trzech umów kredytowych Ocean Plaza na państwo.
W szczególności chodzi o umowę kredytową nr 1 z dnia 27.10.2009, zawartą pomiędzy spółką z o.o. IS “Lybid (bezpośredni właściciel Ocean Plaza) a spółką Ethoder Investments Limited, należącą do Rotenbergów. Rzecz idzie także o umowę hipoteki z dnia 28.03.2014, zawartą pomiędzy spółką z o.o. IS Lybid a Ethoder Investments Limited oraz umowę zastawu z dnia 14.04.2014, zawartą pomiędzy spółką z o.o. Awangard-Wilarti (były właściciel IS Lybid) a Ethoder Investments Limited.
Jeśli państwu uda się anulować dług wobec Rotenbergów, prawdopodobnie zwiększy to zainteresowanie potencjalnych nabywców Ocean Plaza. Wiadomo, że jego zakupem zainteresowana jest firma Mandarin Plaza, zarządzająca obiektami biznesmena Wagifa Alijewa. Swojego zainteresowania nie ukrywa także właściciel Dragon Capital Tomasz Fiala, który posiada podobne obiekty w Kijowie, Lwowie i Winnicy. Kolejnym potencjalnym nabywcą jest założyciel funduszu inwestycyjnego Inzhur Andrij Żurżij. W tym celu zarejestrował fundusz Inzhur Ocean, do którego planuje zgromadzić środki inwestorów poprzez crowdfunding.
Wiktoria Czyrwa
Photo by Ruth Enyedi on Unsplash