6 czerwca 2024. Rząd zatwierdził Matrycę Reform i procedurę monitorowania wprowadzanych zmian, zalecanych przez partnerów międzynarodowych. Będzie też specjalna strona internetowa, na której będą zamieszczane treści proponowanych reform, wskaźniki wykonanania oraz harmonogram ich realizacji. Innymi słowy, każdy zainteresowany będzie mógł w czasie rzeczywistym obserwować, jak zmienia się Ukraina.
„Matryca to ogromny plan zmian, który systematyzuje reformy i obejmuje oficjalnie zatwierdzone rekomendacje i warunki programów wsparcia makrofinansowego, a mianowicie: dokumenty Komisji Europejskiej, sygnały strukturalne MFW, Plan Ukrainy w ramach programu Ukraine Facility, warunki Banku Światowego” – mówi premier Denys Szmyhal.
Matryca obejmuje ponad 200 reform i ponad 400 wskaźników, które pokazują wpływ tych reform na wzrost gospodarczy i odbudowę. Wszystkie prace były wykonywane przy udziale Kijowskiej Szkoły Ekonomicznej oraz Centrum Strategii Ekonomicznej. W roli konsultantów wystąpili eksperci z Centrum Wzrostu Uniwersytetu Harvarda oraz Banku Światowego. Wspólnymi siłami udało się określić główne priorytety: polityki makroekonomiczne, zmiany instytucjonalne i reformy strukturalne. Rząd zapewnia, że udało się ustalić te priorytety według poziomu ich znaczenia.
Na pierwszym miejscu – polityki makroekonomiczne. Reformy w tej dziedzinie mają najbardziej odczuwalny ogólny wpływ na państwo. Obejmuje to szereg reform podatkowych i celnych, aby zwiększyć dochody budżetu, uniknąć quasi-fiskalnych zniekształceń, a w rezultacie – wspierać ogólną stabilność cen. Analitycy zwracają uwagę, że w tym kierunku należy usunąć ryzyka makroekonomiczne dzięki partnerom w ramach platformy wielu darczyńców i zapewnić długoterminowe, do 2027 roku finansowanie zewnętrzne oraz wsparcie niematerialne.
Ważnym aspektem Matrycy eksperci nazywają zarządzanie sektorem publicznym i instytucjami. Obejmuje to wzmocnienie koordynacji polityki regionalnej, opracowanie mierzalnych planów działania na rzecz reformy organów ścigania i walki z korupcją oraz zwiększenie zdolności zarządzania inwestycjami publicznymi, zwłaszcza w sądownictwie.
Trzeci kierunek to reformy strukturalne. Obejmują one programy na rynku pracy i politykę związaną z kapitałem ludzkim, działania mające na celu uproszczenie handlu i środowiska biznesowego, w tym reformy przedsiębiorstw państwowych i zarządzania korporacyjnego, a także regulacje, które integrują i reformują takie sektory jak energetyka, materiały krytyczne, rolnictwo i transport.
Osobnym punktem w dokumencie jest wspieranie szybszej odbudowy poprzez usuwanie głównych przeszkód dla rozwoju. W tym celu należy zapewnić obronę przeciwlotniczą, stabilność energetyczną, stabilny i przewidywalny dostęp do rynków zewnętrznych, pokonać niedobory siły roboczej i odbudować logistykę.
Inicjatorzy Matrycy Reform uważają, że konieczne jest wzmocnienie kontroli parlamentarnej i społecznej nad Służbą Bezpieczeństwa Ukrainy oraz uporządkowanie procesu legalnego podsłuchu, umożliwiając innym organom przeprowadzanie uprawnionego przechwytywania informacji oddzielnie od SBU. Dokument przewiduje przyjęcie ustawodawstwa odpowiadającego funkcjom SBU, stworzenie komisji dyscyplinarnej, przeprowadzenie atestacji i ponownej atestacji pracowników służb specjalnych oraz doskonalenie obowiązującego ustawodawstwa i mechanizmów kontroli działalności SBU.
Odpowiedzialność za monitorowanie realizacji Matrycy Reform rząd powierza Ministerstwu Finansów. Inne ministerstwa i centralne organy wykonawcze mają regularnie raportować o postępach reform. Publikowanie wyników reform jest jednym z warunków międzynarodowych partnerów.
Według wicepremier-ministra gospodarki Julii Swyrydenko, tylko w 2024 roku Ukraina musi zrealizować ponad 400 wskaźników zawartych w oficjalnych dokumentach. Dlatego obecnie główna uwaga powinna się skupić na krokach zapewniających odbudowę gospodarki bez znaczących strat fiskalnych. Będzie to możliwe, stwierdza Swyrydenko, jeśli zmiany będą odbywać się systematycznie i konsekwentnie. I oczywiście, gdy w tym pomogą partnerzy Ukrainy.
Jednak, jak zauważają eksperci, realizacja działań przewidzianych w Matrycy Reform nie będzie wystarczająca do zaspokojenia krytycznych potrzeb państwa, przede wszystkim związanych z obroną, stabilnością energetyczną, kluczowymi inwestycjami kapitałowymi, transferem technologii i dostępem do rynków. Dopóki w kraju trwa wojna, nie można mówić o stuprocentowej realizacji wszystkich wskaźników i programów Matrycy.