5 marca 2024. Uchodźcy z Ukrainy generują ok. 1 proc. PKB Polski – wynika z zaprezentowanego dziś raportu dot. ekonomicznego wpływu ukraińskich uchodźców na polską gospodarkę opracowanego przez Deloitte na zlecenie UNHCR.
Ukraińscy uchodźcy, pomimo traumy wojennej i innych trudności, szybko stali się częścią społeczeństwa polskiego jako konsumenci, pracownicy, przedsiębiorcy i podatnicy, osiągając wskaźnik zatrudnienia na poziomie 28 proc. w maju 2022 r. i 65 proc. w listopadzie 2022 r. (NBP, 2023).
Obecnie szacuje się, że w Polsce pracuje od 225 do 350 tys. z 957 tys. uchodźców posiadających aktywny PESEL UKR (stan na październik 2023).
W ciągu ostatnich 15 lat z polskiego rynku pracy ubyło ok. 3 mln osób w wieku produkcyjnym. Rozwijająca się gospodarka i niedobór pracowników, jedna z najniższych stop bezrobocia w Unii Europejskiej, rekordowo wysoka liczba wolnych miejsc pracy i wysoki poziom wykształcenia uchodźców ułatwiły ich integrację na rynku pracy. “W sytuacji, kiedy trudno zobaczyć światło w tunelu, Ukraińscy uchodźcy dają nadzieję, – tak skomentował wyniki badania Kevin J. Allen, Przedstawiciel Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców (UNHCR) w RP. – Jest to wielka pula ludzi wykształconych i doświadczonych, generujących obecnie ok. 1 proc. polskiego PKB. Część z nich wróci, by odbudowywać swój kraj, a część zostanie w Polsce wspierając rodziny i gospodarkę z zagranicy. Jest to sytuacja wygrana dla obu stron”.
Wysoki wskaźnik zatrudnienia obejmuje nie tylko pracowników, ale także przedsiębiorców – 5 proc. ukraińskich uchodźców zarejestrowanych w ZUS założyło firmę lub pracują jako freelancerzy.
Wzrost pracowników na polskim rynku pracy przekłada się na większe dochody osobiste i wyższą konsumpcję, co skutkuje większymi wpływami podatkowymi. Dodatkowo efekt ten został wzmocniony przez napływ kapitału z zagranicy. Dochody budżetowe pod wpływem ukraińskich uchodźców wzrosły o 0,8-1,1 proc. w 2022 r. i o 1,05-1,45 proc. w 2023 r. W ujęciu pieniężnym oznacza to wpływy w wysokości 10,1-13,7 mld zł w 2022 r. i 14,7-19,9 mld zł w 2023 r. “Jeśli rządowe szacunki dot. wydatków publicznych na pomoc uchodźcom w wysokości ok. 15 mld zł w 2022 r. i 5 mld zł w 2023 r. są dokładne, to możemy stwierdzić, że zostały one z nadwyżką zrekompensowane przez dodatkowe wpływy podatkowe” – podkreślono w opracowaniu.
Co więcej, uchodźcy przyczyniają się również do zwiększenia wydajności rodzimych pracowników: podejmowanie pozornie mało produktywnej pracy poniżej swoich kwalifikacji w opiece nad dziećmi, osobami starszymi i pomocy domowej, pozwala na aktywizację zawodową polskich kobiet, dla których znajomość języka nie stanowi bariery.
Wielosektorowa Ocena Potrzeb (Multi-Sector Needs Assessment, MSNA Polska 2023) przeprowadzona w lipcu-sierpniu 2023 r. pokazuje, że 80 proc. dochodów gospodarstw domowych ukraińskich uchodźców pochodzi z zatrudnienia, 5 proc. z przekazów pieniężnych, 2 proc. – z ukraińskich świadczeń emerytalnych. „Z punktu widzenia gospodarczego – zwracają uwagę autorzy raportu UNHCR-u i Deloitte – uchodźcy z Ukrainy w Polsce to przede wszystkim konsumenci, pracownicy i przedsiębiorcy, a nie odbiorcy świadczeń socjalnych i pomocy charytatywnej”.
Niemniej jednak, należy pamiętać o grupie uchodźców, które z różnych powodów mają specjalne potrzeby lub pozostają w niepewnych warunkach. Według badania MSNA Polska 2023, na które powołują się autorzy raportu, prawie połowa wszystkich gospodarstw domowych uchodźców ma co najmniej jedną osobę z chorobą przewlekłą, a 10 proc. – z niepełnosprawnością. Jedna trzecia wszystkich gospodarstw domowych to rodzic samotnie wychowujący dziecko, a w każdym piątym opieki wymaga osoba starsza. 10 proc. gospodarstw domowych składa się wyłącznie z osób starszych.
Tetiana Gomon
Photo by Towfiqu barbhuiya on Unsplash