Panie prezesie, jak Ukrzaliznycia funkcjonuje w warunkach wojny i ataków rosyjskiego agresora?
Wojna na dużą skalę dramatycznie zmieniła logistykę transportu i warunki pracy Ukrzaliznyci, firma została zmuszona do poszukiwania sposobów rozwiązania krytycznych problemów, które utrudniają jej pełne działanie. Od pierwszych dni wojny stała się ona celem ataków rakietowych. Stacje, zajezdnie, tory i inne nieruchomości UZ są narażone na ataki rakietowe i ostrzał. Wymaga to od firmy kolejowej odbudowy zniszczonej infrastruktury w szybkim tempie, czasem nawet pod ostrzałem.
Ukrzaliznycia szybko odbudowuje zniszczoną infrastrukturę, aby przywrócić normalne życie w odbitych i odblokowanych osadach. Na przykład w ciągu 4 dni odbudowaliśmy zniszczony most w kierunku Czernihowa, a w ciągu 3 dni wznowiliśmy ruch kolejowy do obwodu chersońskiego. Odbudowujemy infrastrukturę natychmiast po zniszczeniu, nie czekając na zakończenie działań wojennych.
Pomimo masowego ostrzału infrastruktury kolejowej, w tym podstacji trakcyjnych, od początku inwazji na pełną skalę nie odwołano ani jednego pociągu pasażerskiego. Pomimo opóźnień, Ukrzaliznycia zawsze dowoziła swoich pasażerów do miejsc docelowych. Od samego początku wojny 91 proc. pociągów odjechało, a 87 proc. przyjechało zgodnie z rozkładem. W tym czasie ewakuowaliśmy 4 miliony ludzi ze wschodu, południa i centrum na zachód Ukrainy.
Obecnie nasz zespół koncentruje się na rozwoju zachodnich przejść granicznych. Dotyczy to zarówno ruchu pasażerskiego, jak i towarowego. Mamy 15 kolejowych przejść granicznych z Unią Europejską, w tym 7 z Polską. 15 października uruchomiliśmy nowe międzynarodowe połączenie Rawa Ruska-Warszawa. Dzięki tej trasie możemy zaspokoić popyt na bilety ze strony mieszkańców regionu zachodniego.
Jakie szkody wyrządziły rosyjskie ataki na infrastrukturę kolejową i tabor?
Jest zbyt wcześnie, aby powiedzieć i oszacować szkody wyrządzone przez Rosję w ukraińskiej infrastrukturze kolejowej. Wszystkie dane i liczby zostaną upublicznione po całkowitej deokupacji terytorium Ukrainy. Na przykład, na niekontrolowanym terytorium pozostaje 313 lokomotyw. Kolejne 84 lokomotywy zostały uszkodzone.
Odnotowano również straty w wagonach pasażerskich i towarowych, ale nie były one znaczące. Zniszczono 5 wagonów pasażerskich i 63 wagony towarowe. Kolejne 303 wagony pasażerskie i 6 700 wagonów towarowych zostało zajętych, ale na pewno wrócą do nas.
Ukrzaliznycia ponosi największe straty z powodu zablokowania szlaków eksportowych, w tym portów morskich. Dlatego potrzebne są fundusze, w tym pożyczkowe, na budowę zachodnich przejść granicznych z UE. Na przykład Unia Europejska zgodziła się zainwestować w rozwój przejść granicznych z Polską, Rumunią, Słowacją i Węgrami.
Jak ważne i silne było wsparcie europejskich kolei dla Ukrzaliznyci ?
Nasza firma stanowi kluczowe połączenie między UE a Ukrainą. Integracja UZ z paneuropejskim systemem transportowym jest złożonym i wieloetapowym procesem, który wymaga znacznego wsparcia ze strony innych europejskich kolei.
Mamy plan integracji ukraińskiej kolei z Unią Europejską. Europejski lub „standardowy” rozstaw torów jest powszechnie stosowany na świecie. Jest używany przez około 60 proc. wszystkich kolei. Szerokość europejskiego (standardowego) rozstawu szyn wynosi 1435 milimetrów. Ukraina stosuje obecnie szerszy rozstaw wynoszący 1520 milimetrów. W lipcu 2023 r. opublikowano strategię integracji systemów kolejowych Ukrainy i Mołdawii z systemem europejskim, opracowaną przez Komisję Europejską wraz z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym. Zgodnie z tą strategią, rozwój sieci magistrali 1435 mm ma być realizowany w trzech etapach, z zachodu na wschód. Proponuje się rozpoczęcie od ułożenia torów z Polski do Lwowa, a stamtąd, w drugim etapie, do Kijowa, a także dodatkowego północnego odgałęzienia do stolicy i połączenia Lwowa z Czopem. Trzeci etap rozwoju ma na celu przedłużenie linii kolejowej dalej na wschód do Charkowa i Dniepru, a także rozszerzenie sieci na zachodzie do południowej Ukrainy, w tym połączenie między Odessą a Kiszyniowem, które również przejdzie na europejską standardową szerokość torów, aby połączyć się z Rumunią. Całkowity koszt tych prac szacuje się na 11,5 mld euro.
Jest to bardzo trudny i kosztowny proces, ale strategiczny kurs na pełne przejście na europejskie standardy został już obrany i nie ma od niego odwrotu.
Niedawno Europejski Bank Inwestycyjny, Europejski Bank Centralny i Koleje Ukraińskie podpisały umowę o dotację w wysokości 6,7 mln euro, aby wesprzeć działalność firmy podczas wojny na pełną skalę prowadzonej przez Rosję przeciwko Ukrainie.
Wszystkie koleje należące do Wspólnoty Kolei Europejskich i Infrastruktury (CER), w tym koleje z Polski, Mołdawii, Rumunii, Węgier, Słowacji i Czech, organizują pociągi humanitarne do przewozu Ukraińców podróżujących za granicę i pomagają w wysyłaniu towarów humanitarnych w przeciwnym kierunku. Obecnie pociągi humanitarne kursują między polsko-ukraińskimi stacjami granicznymi Medyka-Mostyska, Hrubieszów-Izov i Dorohusk-Jahodyn.
Warto podkreślić współpracę między kolejami Ukrainy i Polski. W czerwcu 2023 r. Ukrzaliznycia, we współpracy z Polską, zarejestrowała europejskiego operatora Ukrainian Railways Cargo Poland (Warszawa, Polska), który łączy transport między Ukrainą a krajami europejskimi. Ponadto Ukrzaliznycia niedawno podpisała umowę z PKP S.A. w celu stworzenia zasad i wdrożenia zarządzania infrastrukturą kolejową, towarowego i pasażerskiego transportu kolejowego. Jedną z zasad umowy jest zapewnienie bezpiecznego i nieprzerwanego transportu pasażerów i ładunków przez strony umowy.
No właśnie, jaką strategię przewidują Państwo dla swojej spółki zależnej w Polsce?
W pierwszym etapie Ukraińskie Koleje Cargo Polska będą świadczyć kompleksowe usługi przewozowe, koordynować pracę z europejskimi operatorami, właścicielami ładunków, przejściami granicznymi, obsługiwać tabor o szerokości toru 1435 i 1520 oraz kontrolować tabor spółki za granicą. Utworzenie spółki było podyktowane potrzebą rozwoju i wzrostu obrotu towarowego Ukraina-UE.
Głównymi zasadami międzynarodowego oddziału Ukrzaliznyci będą bliskie więzi z partnerami zagranicznymi, przejrzystość i konkurencja w celu zapewnienia godnej reprezentacji UZ na arenie międzynarodowej.
Jak ocenia Pan proces integracji infrastruktury kolei ukraińskich z infrastrukturą kolei europejskich?
Na początku lipca 2023 r. jednostka analityczna JASPERS opublikowała wyniki badań zleconych przez Komisję Europejską w zakresie strategicznej integracji ukraińskich i mołdawskich sieci kolejowych z przestrzenią europejską. Ukrzaliznycia uczestniczyła w przygotowaniu tego badania. Przedstawiona strategia przewiduje budowę około 3,3 tys. torów o europejskim standardzie na Ukrainie, które zostaną włączone do czterech europejskich korytarzy kolejowych TEN-T.
Aby wdrożyć te plany, UZ planuje współpracować z głównym europejskim funduszem rozwoju infrastruktury, instrumentem „Łącząc Europę”. Ukraina podpisała umowę stowarzyszeniową z tym funduszem, co umożliwia otrzymanie dotacji w wysokości do 50 proc. kosztów projektu. Ukrzaliznycia już rozpoczęła współpracę z funduszem, otrzymując 51 mln euro dotacji na rozwój przejść kolejowych z krajami UE.
Ponadto ważnym aspektem prac jest dostosowanie ukraińskiego transportu kolejowego do wymogów europejskich. Obejmuje to nie tylko wymagania dotyczące transportu towarowego, ale także certyfikacji taboru, wymiarów wagonów itp. Ponadto UZ ocenia obecnie celowość inwestycji w linię do produkcji torów, zgodnych z wymogami europejskimi.
Panie Prezesie dziękuję, że znalazł Pan czas, aby przekazać nam aktualny obraz warunków działania ukraińskiego narodowego przewoźnika, jednocześnie wskazując na strategiczne zadania stojące przed jego zarządem.
Ja również bardzo dziękuję za możliwość przedstawienia czytelnikom polsko – ukraińskiego portalu gospodarczego naszej spółki i zadań na niej ciążących.
Szanowni Państwo, 25 listopada przypada doroczne Święto Polskich Kolejarzy i ich patronki św. Katarzyny Aleksandryjskiej. W związku z tym, w imieniu własnym i wielu tysięcy pracowników JSC Ukrzaliznycia chciałbym złożyć serdeczne gratulacje wszystkim Państwu i Grupie Spółek PKP z okazji Waszego święta zawodowego – Dnia Kolejarza.
Kolej zawsze była i pozostaje jedną z głównych arterii transportowych kraju. To nie tylko wagony, węzły transportowe i szyny, które pomagają przewozić miliony ton ładunków każdego dnia. Kolej to przede wszystkim ludzie, którzy każdego dnia podejmują znaczny wysiłek, utrzymując, rozwijając i wzmacniając infrastrukturę kolejową kraju.
Dla wielu osób kolej stała się miejscem, z którym wiążą swoje największe oczekiwania, aspiracje i wiarę w świetlaną i bezpieczną przyszłość.
Wspólna praca Państwa profesjonalnego zespołu pomaga wzmacniać i rozwijać przyjaźń między naszymi krajami poprzez wygodny i niezawodny transport kolejowy. Państwa wysiłki i poświęcenie pomagają zapewnić bezpieczeństwo i komfort naszym rodakom w tak trudnym dla Ukrainy czasie.
W tym świątecznym dniu przyjmijcie najserdeczniejsze życzenia zdrowia, szczęścia i pomyślności, udanej realizacji planów oraz niewyczerpanej inspiracji. Niech nagromadzony profesjonalizm i doświadczenie życiowe dodadzą sił i chęci do zdobywania nowych zawodowych szczytów.
Dariusz Kostrzębski: – Dziękujemy za życzenia, „Слава Україні!” („Chwała Ukrainie!”)
Yevhen Liashchenko: „Herojam sława!” („Bohaterom chwała!”)
Rozmawiał: Dariusz Kostrzębski