21 października 2022 . Od dziś Ukraińcy będą mogli kupować „bezgotówkowe dolary” z rezerw złota i walut Narodowego Banku Ukrainy po aktualnym, oficjalnym kursie wymiany. Obecnie jest to 36,57 UAH/USD. Tym samym bank centralny wprowadził mechanizm ochrony ludności przed procesami dewaluacji.
Jasny algorytm działania nowego systemu jest określony w Uchwale NBU nr 222. Osoba fizyczna może kupić walutę na określony czas, a po zakończeniu terminu zwraca ją do NBU i otrzymuje hrywny. Innymi słowy, kupujący walutę mogą zdeponować ją na co najmniej sześć miesięcy, a następnie, pod koniec okresu ważności, wymienić na hrywny. Nie ma możliwości skrócenia półrocznego terminu, można go jedynie wydłużyć. W tym okresie dolary są „zaparkowane” w Narodowym Banku Ukrainy– instytucjom finansowym nie wolno używać ich do swoich operacji.
Obecnie nie ma górnego progu kwoty USD, którą można kupić w takim systemie. Banki zamierzają jedynie ustalić niższy próg.
Czy deponent może zarabiać na tej lokacie? Eksperci twierdzą, że tylko wtedy, gdy regulator podniesie oficjalny kurs. Natomiast mogą wystąpić straty, jeśli kurs dolara spadnie. Chociaż ekonomiści nazywają tę opcję nierealistyczną, a nawet fantastyczną.
Uchwałą władz NBU mówi, że dolary dla osób fizycznych będą sprzedawane na specjalnych sesjach, które będą się odbywać codziennie od 9 do 10 rano. Dla banków ustalono limit zakupu waluty w tych celach – nie więcej niż 50 000 USD dziennie. Choć dla konsumentów nie ma to większego znaczenia: banki twierdzą, że jeśli popyt na taki zakup będzie większy, to będą mogły wykorzystać dolary ze swoich rezerw.
Obecnie wiadomo, że państwowy PrivatBank już 21 października uruchomi skup waluty w nowym systemie – będzie ona dostępna zarówno w fizycznych oddziałach banku, jak i w aplikacjach mobilnych – w dziale „Lokaty”. Jak twierdzi ten bank, nie pobiera prowizji za zakup waluty, zamiast tego zostanie naliczona opłata 0,01 proc. za depozyt. Minimalna kwota zakupu to 500 USD. W innym banku państwowym – Oszczadbanku– minimalna kwota zakupu to 1000 USD. Oprocentowanie jest niższe: 0,001 proc. rocznie.
Według bankierów klienci nie powinni postrzegać tych opłat depozytowych jako sposobu na zarabianie pieniędzy. Głównym celem nowego systemu jest ochrona oszczędności w hrywnach przed dewaluacją. To rodzaj ubezpieczenia od ryzyka walutowego w wiarygodnym banku.
Jeśli motywacja osób fizycznych jest jasna, pozostaje pytanie, jaki jest interes Banku Narodowego? Według NBU celem jest zmniejszenie presji na rynku gotówkowym i zmniejszenie popytu na dolary gotówkowe. NBU oczekuje, że mając możliwość zakupu waluty bezgotówkowej po korzystnym kursie, ludzie przestaną „wybierać” gotówkę dolarową z kantorów po kursie rynkowym. To z kolei pozwoli utrzymać kurs na poziomie 40-41 UAH/$. Ponadto nowy system pozwoli zachować rezerwy złota i waluty NBU. Sprzedaż dolarów społeczeństwu zmniejsz ich zapasy, ale po sześciu miesiącach lub po roku dolary wrócą do banków.
Wcześniej Narodowy Bank Ukrainy starał się usuwać ograniczenia w zakupie walut obcych dla ludności. Pod koniec września regulator podwyższył miesięczny limit zakupu waluty bezgotówkowej z późniejszym lokowaniem na nieodwołalnej lokacie trzymiesięcznej z 50 000 UAH do 100 000 UAH.
Według statystyk NBU, osoby fizyczne codziennie kupują od banków około 6-10 milionów USD. bezgotówkowej waluty.