13 grudnia 2021. Weszło w życie prawo Ukrainy, które zabrania dystrybucji jednorazowych plastikowych torebek w supermarketach. To dopiero pierwszy etap wprowadzenia ograniczeń – całkowity zakaz sprzedaży toreb foliowych zostanie wprowadzony w 2023 roku.
Ustawa Ukrainy nr 1489-IX „O ograniczeniu obrotu plastikowymi torebkami na terytorium Ukrainy” została przyjęta w czerwcu. Zgodnie z ustawą, od 10 grudnia zakazano stosowania opakowań o grubości ścianki większej niż 50 mikrometrów w sklepach, marketach, kawiarniach i restauracjach. Kupujący będą mogli je kupić na własny użytek, ale drożej niż obecnie: rząd planuje wkrótce ustalić minimalne ceny detaliczne tych pakietów, które będą znacznie wyższe niż dotychczas.
Zamiast tego będą mogli użyć ultracienkich plastikowych toreb (grubość ścianki do 15 mikrometrów). Ale będą musieli za nie zapłacić – choć niewielkie sumy. Dopuszcza się stosowanie toreb ekologicznych lub biodegradowalnych: wykonane są ze skrobi ziemniaczanej lub kukurydzianej, z czasem rozkładają się na elementy pochodzenia naturalnego.
Drugi etap adaptacji do ograniczeń nastąpi 10 marca 2022 roku. Od tego momentu zabronione będzie używanie cienkich (grubość ścianek 15-50 mikrometrów), oksy-rozkładalnych (zawierających dodatki, które szybciej rozpadają się na mikroplastik) i ultracienkich toreb plastikowych. Można je nabyć wyłącznie do użytku osobistego po cenach ustalonych przez państwo.
Opakowania ultracienkie jeszcze przez jakiś czas będą w obiegu – jako opakowania produkcyjne. Prawo określa dla nich kryteria: szerokość nie powinna przekraczać 22,5 cm, głębokość – 34,5 cm, długość – 45 cm z uchwytami. I mogą być używane tylko do transportu ryb, mięsa, produktów luzem i lodu i tylko jako opakowanie podstawowe. Ale od 1 stycznia 2023 r. na Ukrainie pozostaną tylko opakowania biodegradowalne – wszystkie inne rodzaje zostaną zakazane.
Prawo przewiduje również kontrolę jego przestrzegania. I tak od 10 grudnia, jeśli Państwowa Służba Żywności i Konsumentów zarejestruje bezpłatną dystrybucję toreb plastikowych w placówkach handlowych, kara wyniesie od 1,7 tys. UAH do 3,4 tys. UAH, a w przypadku ponownego naruszenia – do 8,5 tys. UAH.
Od 10 marca 2022 r. sprzedawcy będą karani grzywną za odpłatną lub nieodpłatną dystrybucję cienkich, ultracienkich lub oksy-rozkładalnych toreb plastikowych – od 8,5 tys. UAH do 17 tys. UAH za pierwsze naruszenie, od 17 tys. do 34 tys. UAH – za powtarzające się.
W tym okresie w zakładach handlowych odbywać się będą zarówno kontrole planowe, jak i pozaplanowe. Te ostatnie mogą zainicjować obywatele, którzy zauważą rozprowadzanie plastikowych toreb i zgłoszą się na infolinię.
Ukraina nie jest jedynym krajem walczącym o zmniejszenie ilości odpadów z tworzyw sztucznych, to obecnie problem globalny. Według ONZ obieg torebek na świecie można ograniczyć na trzy sposoby: zakaz używania, dodatkowe opodatkowanie oraz połączenie obu metod. W 2015 roku dyrektywa 2015/720 została wdrożona w Unii Europejskiej. Według niej bezpłatna dystrybucja cienkich opakowań jest zabroniona. Jednocześnie każdy kraj europejski mógłby niezależnie wybrać stopień ograniczeń i szczególnych środków. Na przykład we Włoszech i Francji plastikowe torby są całkowicie zakazane. W Niemczech kwestia ta jest obecnie regulowana poprzez zawieranie dobrowolnych umów z biznesem, ale od 2022 roku będą one również zakazane. W UE od 2021 r. obowiązuje całkowity zakaz sprzedaży toreb foliowych i jednorazowej zastawy stołowej. Według urzędników Ministerstwa Ekologii i Zasobów Naturalnych, podobny zakaz zostanie wprowadzony na Ukrainie później.
Pomimo oczywistych korzyści wynikających z ustawy fakt, że małe torebki najpierw będą płatne, a potem całkowicie znikną, wywołał poruszenie wśród ukraińskich konsumentów i sprzedawców. Wiele ocen jest pozytywnych, ale są tacy, którzy narzekają, że ograniczenie obrotu plastikowymi torebkami spowoduje znaczne niedogodności.
Ministerstwo Ekologii i Zasobów Naturalnych twierdzi jednak, że Ukraińcy przyzwyczają się do wszelkich niedogodności tak szybko, jak obywatele innych krajów. Według ministra ekologii i zasobów naturalnych Rusłana Strzelca ważna jest samoświadomość i odpowiedzialność Ukraińców, którzy stopniowo nauczą się brać torebki tylko wtedy, gdy nie da się bez nich obejść.
Wiktoria Czyrwa