21 listopada 2020. W Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej rozpoczęło się właśnie magazynowanie zużytego paliwa jądrowego do nowego przechowalnika. Jest to kulminacyjny moment 20. letniego projektu, którego koszt realizacji stanowi ponad 400 mln EUR.
W 2000 r. ostatecznie zakończono eksploatację Elektrowni Jądrowej w Czarnobylu (CzAES) i rozpoczęto prace nad jej demontażem. Jednym z niezbędnych warunków do przeprowadzenia rozbiórki reaktorów było usunięcie z nich zużytego paliwa. Powstała koncepcja budowy nowego suchego przechowalnika, tzw. Interim Storage Facility (ISF-2). Założono, że zużyte paliwo będzie składowane w stalowych pojemnikach, rozmieszczonych poziomo w betonowych modułach, a następnie przechowywane w nich przez najbliższe 100 lat. Niedawno zmagazynowano pierwszych 93 zestawów paliwa do tego obiektu. Ogólna zaś liczba paliwa oczekującego na przechowanie wynosi ponad 21 tys. zestawów. Zatem jest to niewątpliwie ważny moment w realizacji projektu, jednak jest jeszcze wiele do zrobienia. Zakończenia prac nad programem oczekuje się w drugiej połowie bieżącego dziesięciolecia. Koszt realizacji budowy suchego składowiska wynosi ponad 400 mln EUR. Inicjatywa jest koordynowana przez Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju oraz finansowana z wkładów Belgii, Kanady, Danii, Unii Europejskiej, Finlandii, Francji, Niemiec, Włoch, Japonii, Holandii, Norwegii, Rosji, Szwecji, Szwajcarii, Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych i Ukrainy.
Obecnie trwają pracy nad zmianą ustawy dot. krajowego programu likwidacji CzAES i przekształcenia tego obiektu w system bezpieczny dla środowiska. Dokument określa kierunek działań oraz wyznacza odpowiedni budżet na okres kolejnych 10 lat. W ramach tego planu, koszt realizacji zadań w 2021 r. wynosi ok. 2 mld UAH, jednak w obecnej wersji projektu ustawy budżetowej przewiduje jedynie połowę tej kwoty.
Warto również zaznaczyć, iż władze Ukrainy rozważają możliwość budowy nowych elektrowni jądrowych. Takie zamiary przedstawił niedawno Prezydent Wołodymyr Zełenski. Wskutek tego we wrześniu br. odbyły się wstępne rozmowy między ukraińskim operatorem Energoatom i południowokoreańską firmą Korea Hydro & Nuclear Power (КHNP). Strona koreańska wyraziła zainteresowanie budową bloku energetycznego z reaktorem APR-1400 w EJ Równe, gdzie zakończono już część prac przygotowawczych. Podczas spotkania omówiono też kwestię finansowania i lokalizacji produkcji głównych elementów bloku reaktora na terytorium Ukrainy. Warto zaznaczyć, iż KHNP jest największym podmiotem prywatnym w sektorze energetyki Korei. Firma zajmuje się obsługiwaniem 24 bloków jądrowych o łącznej mocy ponad 23 tys. MW, ma też 6 bloków jądrowych w budowie i planuje instalacje jeszcze 4. Ponadto KHNP bierze udział w budowie reaktorów na całym świecie, w tym m.in. elektrowni jądrowej w Zjednoczonych Emiratach Arabskich, Bułgarii i Wielkiej Brytanii. Memorandum o współpracy między Energoatomem i KHNP został podpisany jeszcze 2016 r.
Valentyn Honcharenko